Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

NOWY ETAP RUCHUCharakterystyka aktualnej sytuacji zawarta w cytowanymwyżej tekście Romana Radomskiego z Teatru Ósmego Dnia jesttrafna. Jednak ocena znaczenia ruchu i jego dalszych perspektywwydaje się zbyt surowa. Autor sądził, że ruch ten tworzyłwspólnotę opartą jedynie na emocjach, na spontanicznych reakcjachwobec bieżących wydarzeń, nie dopracowując się spójnegointelektualnie programu. Dlatego wspólnota pod naciskiemzmieniającej się atmosfery społecznej zaczęła się dezintegrować.Sądzę, że program, w którego treści Teatr Ósmego Dnia wniósłistotny wkład, stał się potem, wobec zmiany rzeczywistości społecznej,nieprzydatny.Okres załamania to okres przeformułowywania celów i wymiany(częściowej) ludzi, okres „przetasowania" w ruchu, któryzachował jednak ciągłość tradycji i świadomość wagi swychpodstawowych wartości. Z okresu tego załamania teatr-ruchwyniósł przekonanie o konieczności poszukiwania nowych formdziałania także w sferze organizacyjnej, środków zapewniającychbardziej skuteczną obronę nie tylko swych idei, ale takżeswego istnienia.Pierwszym zwiastunem tej nowej świadomości był właśniemanifest odmłodzonego zespołu Teatru Ósmego Dnia. „Buntnieświadomy do końca swych celów, poza żarliwym łaknieniemwolności (pojmowanej zresztą jako absolut), mimo iż podjętyw imię odwetu, więcej ma wspólnego z metafizyką niż ze społecznymzorganizowanym ruchem w określonym «tu» i «teraz» [...].Kiedy zbiorowość znajduje się w stanie rozproszenia, dezintegracji,powstaje klimat dogodny do kiełkowania wszelkich ideologii,które posługując się zręcznie spreparowanym frazesem, demagogicznymhasłem, siłę swą czerpią ze ślepej wiary, z powszechnejw chwili rozpadu potrzeby nadziei i jej personifikacji w postacijedynego wodza [...], zbawcy Ojczyzny, Narodu, Społeczeństwa[...]. Manipulacje masami, niwelowanie świadomości dojednego bezpiecznego poziomu, zabiegi redukujące człowieka dojednego wymiaru, do roli sprawnie reagującego automatu, zdeterminowanegobez reszty ekonomiczną koniecznością, oto treści154