ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

жайында жиі-жиі сөз болып жатқанымен, әзірге алғышарттары қалана
қойған жоқ.
Бірақ, бұл біздің журналистика сараптама жасай алмай отыр дегенді
білдірмесе керек. Сараптамалық мақалаларды біз кел-келген басылым
бетінен таба аламыз. Мәселе, ол сараптамалардың соңында кімнің
мүддесі тұрғандығында.
Барынша обьективтілік танытуға тырысатын телеарна ретінде «31 каналды»
атауға болатын еді. Алайда, оның белгілі бір акциясын Ресейдің
«СТС» телекомпаниясы сатып алғаннан бері, рейтингісі біршама
құлдырады. Ал, қазақтілді мерзімді басылымдар арасынан «Түркістан»,
«Жас қазақ», «Айқын», «Жас Алаш» газеттері обьективтілікті сақтауға
біршама талпынатындығы байқалады.
Сонымен жанрлардың классикалық анықтамасына тоқталар болсақ,
сараптамалық жанрға шартты түрде – мақала, корреспонденция, шолу,
сараптамалық сұхбат, әңгіме және комментарийлерді де жатқызуға болады.
КОРРЕСПОНДЕНЦИЯ – дәлел мен дәйектерді сараптайды. Бұл
дәлелдерді келтіре отырып, оларды сараптау мен қорытындылаудың
нәтижесінде жүзеге асады. Корреспонденция жазуда мысалдар,
тақырыптардың айқындылығы, шапшаңдық және нақтылық аса маңызды
рөл атқаратын болады.
МАҚАЛА – болған оқиға мен дәлел дәйектердің жиынтығы. Егер, корреспонденция
жазу барысында журналист жалқыдан жалпыға ұмтылыс
жасаса, мақалада керісінше, жалпыдан жалқыға деген талпыныс
байқалады. Мақалада келтірілетін дәлел дәйектер жаһандық ауқымды
қамти отырып, оларды ғылыми деңгейде сараптайды.
Демек, біздегі сараптамалардың басым көпшілігі – корреспонденцияның
жүгін көтеріп тұрғандығы мәлім болды. Бірақ, соған қарамастан біз
кез-келген газет бетіндегі жарияланымдарды «мақала» деп айтуға
дағдыланып кеткенбіз.
КОММЕНТАРИЙ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Қазір мақаланың тұздығы ретінде әртүрлі партия немесе қоғамдық ұйым
өкілдерінен сол мәселеге орай пікір сұралады. Яғни, саясаткердің не-
| 103 | ЖаНРлар