ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Кикілжіңді бейбіт жолмен шешудің жолы тұрғанда, халқыңды
соғысқа айдап салғың келе ме? – деді Маргарита.
– Сонда біз ұлттық мүддені қалай қорғаймыз?
– Ұлт мүддесін қорғап, еліңді жаудан сақтағың келсе, қолыңа қару
алып, әскер қатарына өт. Ал журналистің міндеті – толыққанды
ақпар беру, ешкімге көзқарасыңды таңбау.
Ең күрделі мәселелердің бірі – кикілжіңнің мән-жайын түсініп,
тереңіне бойлау. Жаңсақ кетпеу үшін екі жақтың дереккөздерінен,
беделді сараптама орталықтарынан көп мәлімет алып, салыстыра
отырып талдап алу керек. Келіспеушіліктің табиғатын жете түсінбеу
кейде тіпті журналистің жеке басына қауіп төндіруі мүмкін. Немесе ол
ақпарат беруші адамның ашуына тиіп, діттеген мақсатына жете алмай
қалуы да ықтимал. Оңтүстік Осетия сапар туралы мақаладан үзінді:
«Екі «әлемнің» өкілдерімен сөйлескенде өте қатаң сақтайтын
ереже бар. Ең бастысы – сөзіңе абай болу. Грузиндер «Цхинвали»
десе, осетиндер «Цхинвал» дейді. Оңтүстік Осетия грузиндер
үшін «сепаратистік аймақ» болса, осетиндер үшін ол – тәуелсіз
мемлекет. Грузиндерге Оңтүстік Осетия туралы айтқанда
«уақытша бақылаудан тыс қалған аймақ» деген анықтаманы
қолданған дұрыс, ал осетиндер үшін Грузия – жай ғана көрші
ел. Себебі, олар 18 жылдан бері тәуелсіз ел ретінде өмір сүріп
келеді». («Жас Алаш», шілде, 2008).
Конфликтологтардың айтуы бойынша, ұлтаралық, мемлекетаралық
кикілжіңнің пайда болуына түрткі болатын факторлар мыналар:
• Ақпарат құралдарының объективті хабар таратпауы
• Биліктегілердің келіссөзден бас тартуы
• Бірін-бірі айыптау
• Мәселені күшпен шешуге құмарлық
Байқап отырғанымыздай, ақпарат құралдары ең бірінші орында тұр.
Қазіргі ұлтаралық кикілжіңдердің көпшілігі осы фактордың кесірінен
тұтанған деп саналады. Мәселен, соғыс басталғанға дейін Сербияның
халқы жылдар бойы Косовоны құбыжық етіп көрсететін ақпаратпен
сусындап келген.
Ұлтаралық кикілжің туралы сапалы материал жазу үшін екі ұлттың
бір-біріне қатысты қалыптастырған «аңыздарын» анықтап алған жөн.
ҚАЗАҚСТАН ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН | 218 |