ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Бұлардың қатарына «Панорама», «Деловая неделя» «Капитал»,
кейінірек жарық көрген «Бизнес & Власть» газеттерін жатқызуға
болады. Олардың легіне «Қазақстан іскері» де қосылды. Бұл басылымдар
негізінен жарнама, PR мақалалар арқылы табысқа кенелді. Ал
қазақтілді баспасөз негізінен саяси науқан кезінде пайда табады.
Бізде де жарнама бар, бірақ оның шамасы аз. Саяси науқан кезінде
қазақтілді БАҚ бір жағынан саяси белсенділігін арттырады, екінші
жағынан табыс табады. Сол кезде кейбір танымал газеттердің бір
қолдан екінші қолға өтетін кездері де болады. Мұндайда басылымдар
әрі саяси, әрі іскерлік бедел жинауға тырысады. Бірақ күні бүгінге
дейін ірілі-ұсақты кәсіпкерлер, қаржы-өндірістік топтар бизнес жоба
ретінде қазақтілді басылымға ықылас танытып отырған жоқ. Олар
негізінен тәуекел ету арқылы, кейде жолы болуынан, кейде тағы
басқа жағдайлардың ықпалынан табыс табады деп ойлаймын.
Өздеріңіз білесіздер, қаржы-өндірістік топтар БАҚ-ты идеологиялық
қару ретінде пайдаланады. БАҚ көбіне бизнес құрылымдардың
мүддесін қорғауға қызмет етеді. Олардың артында қуатты-қуатты
қожайындар тұр. Ақпарат құралдарында бизнес пен идеология қатар
жүреді. Қоғамдық пікір тудыруға тырысады. Астана мен Алматы
қалаларында, ірі облыс орталықтарында қазір бизнестің жіктелуі
жүріп жатыр. Жекелеген адамдар, топтар, тіпті ол партия болуы
мүмкін өз өңірінде ықпалын жүргізу үшін басылым ашып жатады.
Сондай газеттің бірі – «Алтын Орда». Мұнайлы өңірде ықпалын
жүргізушілер қаржыландырды. Батыста, Еуропада БАҚ-тың артында
тұрған алпауыт күштер, қожайындардың есімі елге белгілі.
Бізде олай емес. Меніңше, шын меншік иесі жария болуы керек. Бізде
бүркемелеу басым. БАҚ-тың артында тұрған «төбелер» өздері жайлы
ақпаратты жасырын ұстайды. Жария, ашық қоғамда адамдар арасында
БАҚ-қа сенім күшейіп, бизнес ретінде қалыптасуға мүмкіншілік
туады. Бүкпелі, қалтарысты қоғамда баспасөз еркін көсіле алмайды.
Сондықтан БАҚ-қа мейлінше бостандық берілгені дұрыс.
Қали Сәрсенбай, Алматы Ақшамы газетінің бас редакторы:
– Қазақтілді БАҚ бизнес ретінде қалыптасты деп толық айта алмаймын.
Өйткені, еліміздегі БАҚ-тың денін мемлекет, мемлекет болмаса
қаржы-өндірістік топтар, әйтеуір мүдделі топ қаржыландырып
отыр.
| 371 | КЕҢЕСТЕР