ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

- Тасы құрғырды қалап жатырмын, - деп жауап береді бірі.
- Мен храм салып жатырмын, - дейді екіншісі».
Екінші құрылысшы жұмысқа шығармашылық тұрғыдан қарайды және
өзінің алға қойған мақсатын ойлай отырып жауап берген.
Сол сияқты журналистің де мақсаты бар (қаламақы алу, тапсырманы
орындау, өзінің ақылды және талантты екенін көрсету, әділеттілікке қол
ұшын беру және т.б.)
Негізінде, алдыңдағы мақсаттың әр қайсысы болашақ материалдың
жанрын анықтауға ықпал етеді. Бәрі де бастапқы тапсырмаға байланысты.
Егер жай ғана хабарлап қойсаң – жаңалық, түсіндірсең – корреспонденция,
егер оның себеп-салдарын анықтасаң – очерк жанрын
қолдануға да болады.
Берілген тапсырманы орындауға қай жанрдың ыңғайлы екенін
біліп алғаныңыз жөн. Торғайларды зеңбірекпен атпа!
Өмірге шынайы көзқараспен қараңызшы! Өйткені, қазіргі заманғы
газеттерде сіздің «ұзын-сонар» материалыңызға орын табыла бермеуі
мүмкін. Ал, очерк пролог, түйін, шарықтау шегі, шешу мен эпилогтан
және... өмірлік тәжірибеден құралады. Шын мәнінде бұл – публицистика.
Очеркист ретінде тұрақты нан тауып жүргендер онша көп те емес.
Корреспонденция мен репортажға қарағанда очеркті жартылай ыстық,
жартылай суық өнім деуге болады. Тиісінше, очеркті жасау рецепттері
де аспаздың, яғни, журналистің шеберлігіне қарай түрлене түспек.
Очерк қызу жаңалыққа жатпайды, өйткені ол туралы автор ақпарат
алынғаннан кейін ғана ойлана бастайды. Содан соң журналист онда
қандай фактілердің, оқырмандар үшін пайдалы цитаталардың,
шындықтың жетіспей тұрғанын бағамдайды.
Очерктің өзге ерекшеліктері:
- ол фактілерді бейтарап баяндап, талдаудан алшақ;
- фактілер кезекпен түрлендіріп беріледі;
- фактілер барынша көркем, әдеби бағытта өрбиді және оларды баламалап
беруге болады;
- мұнда уақыт факторы онша маңызды емес;
- бұл табиғаты аралас жанр, ол әдебиетпен, өнермен және ғылыммен
тығыз байланыста болады;
- үнемі көркем және публицистикалық талдаудың жаңа әдістері жасалынып
отырады;
- оқырман материалдағы басты тұлғаның адам екенін, оның желісі адам
| 129 | ЖаНРлар