ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

9. Мәтінін жазыңыз.
10. Материалды жариялауға (редакциялау, құрылымын құру)
дайындаңыз.
11. Жарияламас бұрын фактілерді тағы бір рет тексеріп алыңыз.
12. Материалды жариялаңыз.
13. Сіздің мақалаңыз қоғамда қызу пікірталас тудырған жағдайда ахуалды
басшылықпен талқылаған жөн.
Әдістер
Қазіргі заманғы зерттеулерде экстенсивті сұхбат алу («тарылған
шеңбер» әдісі) жетекші әдіс ретінде пайдаланылып жүр.
Тарылған шеңберлер
Журналистік зерттеу кең ауқымдық бақылауды, құжаттармен тыңғылықты
жұмыс істеуді және күрделі сұхбат алуды талап етеді.
Зерттеу стадиялары: «кең шеңберден» көптеген тұлғалардан сұхбат
алу (журналист тек тақырыпты төңіректеп жүреді...); «орташа шеңберден
сұхбат алу», «аса мүдделілер тобын», яғни проблемаға бір табан
жақын адамдарды нақтылау; «Аталған есім» сатысы. («Кінәліні» табу,
«жағымсыз кейіпкермен» өте жауапты сұхбат жүргізу).
Осы негізгі кезеңдерден соң қайта тексеру, нақтылау және қосымша материалдар
жинақтау басталады.
Экстенсивті сұхбаттасуда қақтығысты сұхбаттасу және құпия
мағлұматтармен жұмыс істеу сынды өткір проблемалар да бар.
«Ақпарат көздері»: мүдделі; мүддесіз; салыстырмалы түрде бейтарап
ақпарат көзі болып бөлінеді.
«ТҮТЕГЕН ҚАРУ»
Істі ағылшын журналистикасына танымал smoking gun («түтеген қару»)
әсерімен аяқтау әр зерттеушінің арманы. Көп уақытын жұмсап тапқан,
әшкерелейтін сенімді дәлелдерін жинап болғаннан кейін журналист
үшін ең шешуші сәт туады. Ол қолдағы материалдарын әңгімелесушіге
көрсетіп, «фактілерді бетіне баса» алады... Бірақ, репортер бұны бірден
істемейді. Ол біраз уақыт өзінің «жағымсыз кейіпкермен» «мысықтышқан»
ойнайды, оның жемқорлыққа, қоқан-лоққыға, бопсалауға
ешқандай қатысы жоқтығы жөніндегі «ертегісін» тағы бір рет тыңдап алады.
Содан соң өзінің бұлтартпас айғақтарын ортаға шығарады. Мылтық
шүріппесі басылды. Міне, осы кезде «түтеген қару» әсері туындайды
– қарсылас жеңіліс тапты. Үзіліс. Қарсыластың айтары таусылды.
| 249 | МАМАНДАНУ – БАСПАСӨЗ