ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Күдіктілердің, айыптылар мен сотталғандардың қауіпсіздігін және
қорғалуын қамтамасыз ететін нысандарды кино-, фото- және бейне
таспаға түсіру үшін түзеу мекемесінің, тергеу изоляторы әкімшілігінің
рұқсаты қажет.
Сотталғандар туралы кино-, фото- және бейнематериал түсіру, олардан
аудио-, бейнетехникаларды пайдалана отырып сұхбат алу үшін сол
азаматтардың өздерінің келісімін алу қажет.
Ал, енді қоғамдық орындарда адамның бет-әлпетін таспаға түсіруге,
қоғам қайраткерлерін, мемлекеттік шенеуніктерді және қарапайым
адамдарды суретке түсіруге тура келген жағдайда журналистің пайдалана
алатын құқықтары жөнінде әңгімелеп көрейік.
Біз журналистің (шектеулермен болса да) аудиовизуалды техниканы
пайдалануға құқылы екенін білеміз.
Бірақ, журналист өзінің осы құқықтарын пайдаланған кезде түрлі кедергілер
туындайды. Оған Азаматтық кодекстің 145-бабын малданған біреулер
камераға түсіруге, аудиотаспаға жазуға тыйым сала бастайды. Бұл
баптың мазмұны мынадай:
«145-бап. Жеке суретіне құқығы
1. Бірде-бір адамның бейнесін өзінің рұқсатынсыз пайдалана алмайды.
Егер қайтыс болған жағдайда оның туыстарының рұқсатын алу қажет.
2. Өзге бір тұлға бейнеленген өнер туындысын (картина, фотосурет, кинофильм
және т.б.) жариялау, көрсету және тарату үшін сол адамның
өзінен рұқсат алынады, ал егер ол қайтыс болған жағдайда оның балалары
мен жұбайының келісімі қажет. Егер бұл заңмен белгіленген
жағдайда немесе бейнеленген адам суреті үшін ақша төленген болса
бұндай келісімнің қажеті жоқ.»
Түсінікті. Түсіруге болмайды. Бірақ, олай болса журналист өтіп бара
жатқан кісінің бәрінен рұқсат сұрауы қажет болып шығады ғой. Бұл талапты
орындау тіпті мүмкін емес.
Сондықтан жұмыс істеу үшін кімнен рұқсат алу керек, ал кімнің
рұқсатының керегі жоқтығын ажыратып алайық.
Алдымен мынаған назар аударалық: бет-бейне құқығы Азаматтық
кодекстің «Адамның жеке басының мүліктік емес құқықтары» бөлімінде
ҚАЗАҚСТАН ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН | 396 |