ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН
Untitled - СоÑоÑ-ÒазаÒÑÑан ÒоÑÑ
Untitled - СоÑоÑ-ÒазаÒÑÑан ÒоÑÑ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
«Проблеманың түбіне ғана үңілмей, оны жан-жақты зертте»<br />
Естеріңізде болса, жоғарыда сараптама жасау принциптерінің бірі<br />
ретінде «Проблеманың түбіне ғана үңілмей, оны жан-жақты зерттеу<br />
қажет» деген ұстанымға тоқталған болатынмын. Мен бұл қағиданы<br />
Қашаған мәселесінде қалай пайдаландым?<br />
Бұл жоба мені проблеманы тереңінен қаза бермей, жан-жақты зерттеуге<br />
итермеледі. Онда АҚШ-тың, Еуропа елдері мен Ресейдің, өзге де Каспий<br />
маңы елдерінің мүдделері «тоғысқан» болып шықты. Соған байланысты<br />
түрлі проблемалар белең алды (құбыр желілерін салу, Каспий теңізінің<br />
мәртебесін анықтау және т.б.) Қашағанға тақырыптық жағынан қатысы<br />
бар өзге де проблемалар туындады. Мәселен, мұнай өндірудің теңіздегі<br />
флора мен фаунаға әсері; Қашағанға ықпал ете алатын елдердің өзара<br />
қарым-қатынас проблемалары. Соңғысына қатысты бір мысал келтіре<br />
кетейін.<br />
Иран мен АҚШ-тың арасындағы қарым-қатынастың онша жақсы<br />
емес екені белгілі. Бұның Қашағанға ешқандай қатысы жоқ сияқты<br />
көрінгенімен, олардың арасында тікелей байланыс бар. Қашаған Каспий<br />
теңізінде орналасқан, ал Иран Каспий жағалауындағы елдердің<br />
бірі. Қашағанды игеріп жатқан батыстық компаниялар консорциумы<br />
құрамында американдық және британдық компаниялар да бар<br />
(Ұлыбритания – АҚШ-тың жақын одақтасы, оның барлық әскери-саяси<br />
акцияларын қолдайды).<br />
Егер АҚШ пен оның одақтастары қарсы соғыс аша қалса Иран да<br />
тиісінше «жауап» қайтарады. Одан Иран ештеңе жоғалтпайды.<br />
Бірақ, бұл Қазақстан мұнайына міндетті түрде кері әсер етеді. Көріп<br />
отырғанымыздай, Қазақстан жағалауындағы перспективалы мұнай<br />
кеніштерін саралау үшін өзге мәселелермен қоса АҚШ пен Иранның<br />
қарым-қатынасын, Каспий мен Таяу Шығыстағы әскери-саяси ахуалды<br />
да бағамдау қажет болмақ.<br />
Проблеманың түбіне ғана үңілмей, оны жан-жақты зерттеу қажеттігін<br />
дәлелдейтін тағы бір мысал келтірейін. Мен жыл сайын Мәскеуде Ресейлік<br />
Мұнайгаз конгресі өтетінін білдім. Халықаралық беделді шара барысында<br />
білікті сарапшылар экономиканың осы саласындағы проблемаларды<br />
ортаға салады. Бірақ, бұл Ресей ғой, ал мен Қазақстан мұнайы<br />
туралы жазамын. Не қатысы бар?<br />
ҚАЗАҚСТАН <strong>ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ</strong> <strong>ТӘЖІРИБЕСІНЕН</strong> | 202 |
Change language