ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Сонымен, ең басты ақпарат көзі – адамдар. Яғни мәселені білетін,
қатысы бар немесе жағдайды көзімен көрген кісілердің аузынан шыққан
фразалар. Ол саясаткердің митингідегі сөзі, тыңдаушының репликасы,
бір мәселе бойынша өзіңіз телефон арқылы хабарласқан шенеуніктің
жауабы, төтенше оқиғаға ұшыраған адамның асып-сасып айтқаны болуы
мүмкін. Журналиске керек ең басты қасиеттің бірі – тыңдай білу.
Негізгі ақпарат қалтарыста, сөйлеушінің сөз арасында айта салған
мәліметтерінде жатуы мүмкін.
Екінші – түрлі құжаттар мен материалдар. Яғни заңдар, жарлықтар,
қаулылар, шешімдер, сот-сараптамалық қорытындысы, куәліктер,
тергеу немесе зерттеу нәтижелері, баяндамалар ғана емес, баспасөз
мәлімдемелері мен БАҚ материалдары, қолжазбалар, редакцияға келген
хаттар.
Үшінші – өз көрген-түйгеніңіз. Қақтығыс аймағы, спорт жарысы, апат
орны, саяси партияның съезі, т.б. толып жатқан оқиғалардың ортасында
жүрген тілшінің бақылауынан туған мәліметтер. Журналист картинаны
оқырманның көз алдына әкелетін детальдарды қалт жібермеуі керек.
Ұмытып қалмау үшін диктофонға сөйлеп жаза жүрген дұрыс.
Шеберлік жетіліп, тәжірибе молайған сайын тақырып табу да
жеңілдей түседі.
«Қазір өзі жазатын нәрсе де жоқ» деп ақталып жататындар бар. Бұл
– ойдан шығарылған проблема. Өйткені, журналист тақырыпты өмірден
алады. Ал өмір газетте көрініс таба беруі тиіс.
Еңбекқор журналист редакция тапсырмасымен ғана емес, өзі таңдаған
тақырыптар туралы да материалдар жазады. Оның мынадай жолдары
бар:
1. Журналист белгілі бір проблема төңірегінде ойланып жүреді.
Фактілер жинайды. Негізгі сұрақтарды анықтайды. Тақырыптың идеясы
ақыл-ойда пісіп-жетіледі. Біртіндеп материалдың нұсқасы шыға бастайды.
Ақпараттық ілік табылған кезде жазылады.
Мысалы, жыл сайын көктем шыға елімізге Өзбекстан мен Қырғызстаннан
жұмыс іздеушілер (гастарбайтерлер) ағылады. Шамамен қанша адам
келеді? Тіркеле ме? Бір маусымда әрқайсысы қанша табыс табады?
Бәрі заң шеңберінде ме? Осы арқылы заңсыз пайда тауып отырғандар
бар ма? Елімізде құрылыс жұмыстарын шетелдіктердің істеуі бізге пайда
ма, зиян ба?
Тілші осы сауалдар төңірегінде мәліметтер жинауға кіріседі. Құрылыс
объектілерінде болады. Гастарбайтерді, жұмыс берушіні, делдалды сөзге
| 55 | ЖУРНАЛИСТИКА НЕГІЗДЕРІ