ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН
Untitled - СоÑоÑ-ÒазаÒÑÑан ÒоÑÑ
Untitled - СоÑоÑ-ÒазаÒÑÑан ÒоÑÑ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ТІЛШІ – АУДАРМАШЫ<br />
Сауаттылық мәселесіне қатысты тағы бір қосарымыз – біздің<br />
жағдайымыздағы (бүгінгі күннің) ақпарат агенттігінің қазақ тілшісіне<br />
орыс тілін жақсы білу міндет. Ал ағылшын тілін білу артықтық етпейді.<br />
Орыс тілін жақсы білмеген қазақ тілшісіне күн жоқ десек, өтірік<br />
айтқандық емес. Өз елінде төл тіліміз төрге шыға алмай, еңсесі төмен<br />
тұрғаны шындық. Оның басты себебі де мемлекеттік құрылымда тізгін<br />
ұстағанның бәрі орысша сөйлеп, мәжілістердегі баяндамаларын орыс<br />
тілінде жасайтындығымен байланысты.<br />
Сондықтан, қазақ тілшісі (бұл барлық қазақ тілшілеріне тән жағдай) бір<br />
жағынан аудармашылық қасиетке ие болуы тиіс. Бірақ мұнда да агенттік<br />
тілшісінде асықпай аударуға уақыт жоқ. Баяндамашы орысша оқып<br />
шыққан немесе айтқан мәтінді кәнігі ілеспе аудармашылар секілді бірден<br />
қазақшаға аударуға тура келеді.<br />
Былайша айтқанда, агенттік тілшісі орысша сайраған шенеунікті немесе<br />
ақпарат берушіні туғаннан қазақша сөйлеген адамдай қылып аударуы керек.<br />
Ал орыс тілінің құрылымы қазақшаға кереғар тізілетіндігін, орысша<br />
сөйлемнің соңындағы сөздер қазақшаға аударғанда сөйлемнің басына<br />
немесе ортасына шығатынын, кейде сөздің мағынасы ойнақыланып,<br />
құйрығын ұстатпайтын дүдамал сипатта келетінін ескерсек, агенттік<br />
тілшісінің мойнына жауапкершіліктің қандай салмағы түсетінін пайымдай<br />
беруге болады.<br />
Мықты аудармашының өзі тәржімалайтын мәтінді алдымен бір оқып<br />
шығады. Күрделі, екі ұшты мағынасы бар сөздерді сөздіктен қарайды.<br />
Агенттік тілшісінде оған уақыт жоқ. Өйткені, орыс тілді бақталас<br />
агенттіктіктің тілшісі бұл кезде ақпаратын телефонмен хабарлап жатады.<br />
Оған (орыс тілді тілшіге) қазаққа қарағанда оңай. Оларда, біріншіден,<br />
ақпараттың ұзақ жылдардан бері қалыптасқан қалыбы (формасы)<br />
бар. Екіншіден, аудармаға уақыт құртпайды.<br />
Мәжіліс пен мәслихатың да, мәден-рухани іс-шаралардың көпшілігі<br />
де біздің елде орысша өтетінін жоғарыда айттық. Орыс тілді тілші<br />
баяндамашының (ақпарат көзі) сөзінен қажетті тұсты ойып алады да,<br />
ең негізгі сөйлемін ақпараттың бірінші жолына шығарып, ақпараттың<br />
қалыбына салып құрады да, хабарлап шығады.<br />
Ал қазақ тілшісіне «баяндамашы орысша сөйледі, аударуға уақыт ке-<br />
ҚАЗАҚСТАН <strong>ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ</strong> <strong>ТӘЖІРИБЕСІНЕН</strong> | 144 |
Change language