ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Өкінішке орай, БАҚ шындыққа мүлдем жанаспайтын материалдарды
жариялап та жатады. Олардың бірі мұндай материалды аңдаусызда
жариялап қалып жатса, енді бір басылымдардың белгілі бір мүддесіне
сәйкес жарияланады. Сондықтан, ақпараттың БАҚ-та жарияланғанына
қарамастан өзге дереккөздерін іздестіріп, алынған ақпардың
дұрыстығына көз жеткізу артықтық етпейді.
Өзге мерзімді басылымдардың материалдарын пайдаланған кезде,
оның сол БАҚ-ның меншігі екенін естен шығармаған дұрыс. «Авторлық
және аралас құқықтар туралы» заң шығарманы автордың рұқсатынсыз,
авторлық сыйақысыз пайдалануға рұқсат береді. Бірақ, «әр нәрсенің
шегі бар» болатыны сияқты, оған да белгілі бір шектеулер қойылған.
Ең алдымен міндетті түрде авторға және ақпарат көзіне сілтеме жасау
қажет.
Журналист үшін маңызды шарттар:
- заңды түрде жарияланған шығармалардың түпнұсқасынан цитата келтіру,
ғылыми, зерттеу, сыни және ақпараттық мақсатта аударма жасау,
баспасөз шолуында газет пен журнал мақалаларынан үзінді келтіру заң
бұзушылыққа жатпайды;
- заңды түрде жарияланған шығармалар мен олардан алынған
үзінділерді басылымдарды безендіру үшін, радио-телехабарларда,
оқулық түріндегі дыбыстық-бейнежазбаларда пайдалануға болады;
- ағымдағы экономикалық, саяси, әлеуметтік және діни мәселелер
бойынша газет-журналдарда жарияланған немесе эфир арқылы берілген
жалпы хабарларды (егер автор бұған арнайы түрде тыйым салмаған
болса) газетке жариялауға, эфирге шығаруға немесе кабель арқылы
таратуға рұқсат етіледі;
- саясаткерлердің көпшілік алдында айтқан сөздерін, жолдауларын, баяндамалары
мен осы сипаттағы өзге де өнімдерді белгілі бір көлемде
газетте жариялауға, эфир немесе кабель арқылы таратуға болады.
Бірақ мұндай шығармаларды жинақтарға енгізу құқығы автордың өзіне
ғана тиесілі;
- жалпыға ортақ мағлұматтарды ағымдағы оқиғалар жөніндегі шолуларда
фотосурет немесе кинематография құралдары арқылы жариялауға,
эфирден көрсетуге немесе кабель арқылы таратуға рұқсат етілген.
Ол ақпараттық мақсатты ақтайтындай көлемде берілуі тиіс. Мұндай
шығармаларды жинақтарға енгізу құқығы авторға тиесілі болып қала береді.
| 399 | МЕДИА-ҚҰҚЫҚ