ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

3) Екеуара әңгімеде «үстіміздегі жылы менің ұлым мектепке барады»
дер ме едіңіз? Құдай ақы деп айтайық, олай демейсіз. «Биыл балам
мектепке барады» дейсіз. Олай болса, неге өстіп жазбаймыз?!
4) «Танысып қой, мынау менің досым» деп айтамыз да, жазғанда осының
соңына «...досым болып табылады» дегенді қосып қоямыз. Салғырттық
па, салақтық па?
Осыдан төрт-бес жыл шамасы бұрын марқұм Сейілбек Қышқашұлы
орыс тілінен тікелей аударылған осындай «бөтен сөздерді» тізіп,
«Жас Алаш» газетінің бетінде көлемді мақала жазған еді. Алайда, күні
бүгінге шейін «пәленше пайызды құрады», «болады деп күтілуде»,
«ағымдағы айда...», «үстіміздегі жылы», «аталмыш оқиға», «болып
табылады» деп жазатындар азаймай отыр.
Қазақ тілінде жазатын болғаннан кейін мүмкіндігінше қазақы ұғымнан
ауытқымауға тырысу керек. Белгілі журналист, «Жас қазақ» газеті бас
редакторының бірінші орынбасары Сәкен Сыбанбаймен бірге жұмыс істедік,
маған оның материал өңдеу тәсілі қатты ұнайтын еді.
Мәселен, ол кісі сұхбаттардың бас жағындағы «Пәленше Түгеншеұлы!»
дегенді дереу алып тастайтын. Әдет пе, басқа ма, білмеймін, біздің журналистер
сұхбатты міндетті түрде осылай бастайды. Басын ғана солай
бастаса жақсы ғой, кейде бұл әр сұрақтың басында қайталанып отырады.
Біреумен сұхбаттасып отырсыз. Әңгіме қызып барады. Қосымша
сұрақ туа қалды. Қойдыңыз. Қалай бастайсыз?
«Кешіріңіз, осы арада сөзіңізді бөлейінші» дейсіз. Немесе «Осы
жерде тағы бір сұрақтың төбесі қылтияды» дерсіз. Тіпті, сұрақты
төтесінен бастайсыз. Ал сұхбатты қағазға түсірген уақытта осы қалыпты
бұзып, «Пәленше Түгеншеұлы» дегенді қосудың қажеті бар ма? Әрине,
жоқ.
Журналистің өзінің жазған дүниесіне жанашырлықпен қарауы – шарт.
• Ол мейлі көлемді сұхбат бола ма, мейлі сараптамалық мақала
бола ма, мейлі екі-үш сөйлемнен тұратын заметка бола ма, бәрібір.
Материалыңыз дайын болғаннан кейін бір оқып шығыңыз. «Суытып»
қойып, тағы бір оқыңыз. Өзіңізді редактордың орнына қойыңыз
да, басқа біреудің мақаласын оқып отырғандай оқыңыз. Өзіңізге сын
көзбен қарауға дағдыланыңыз. Адам өзінен бұрын өзгенің кемшілігін
тез көреді. Осыны ұмытпаңыз.
ҚАЗАҚСТАН ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН | 62 |