ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

сараптамалық журналистика мен пиар проблемаларын болжамдауға
болады. Бұл жерде сан-алуан мүдделердің араласып кеткені соншалық,
оларды ажыратып, сипаттап беру оңай емес. Мүдделердің басым бөлігі
Қашаған жобасында шоғырланған.
Алдымен оқиғалардың жалпы негізіне тоқтала кетейік.
Мен әдейі оны көзбен көргенімдей етіп, яғни орташа деңгейде
ақпараттандырылған адам ретінде сипаттаймын.
КСРО кезінде Қазақстанда аз да болса мұнай өндірілді. Қазақстанда
«мұнайлы Эльдорадо» «табылатыны» ол кезде ешкімнің ойына кіріп те
шыққан жоқ.
Қазақстан тәуелсіздік алысымен көп ұзамай Каспий төңірегінде «үлкен
ойын» басталды. Онда негізгі ойыншы рөлін батыстық мұнай өндіруші
компаниялар, АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінің үкіметтері атқарды.
Батыстың мұнай бизнесі Қазақстанға келіп, ірі кеніштердің басым бөлігіне
билік жүргізе бастады. Сонымен қатар Каспий теңізінің қазақстандық
қайраңында өте көп мөлшерде қара алтын қоры бар екендігі айтыла
бастады. Оны барлап, кенішті игеруге Қазақстанның экономикалық
және технологиялық мүмкіндігі болмағандықтан батыстық мұнай
компанияларының құзырына берілді.
Олар міндетті түрде орасан зор мұнай қорларын ашып, 2010-2015
жылдарға қарай Қазақстан әлемдік мұнай өндіруші мемлекеттер рейтингінде
«алға шығады» деген түсінік қалыптасты.
Мұнай өндіру басталмай жатып, біздегі беделді адамдар Қазақстанның
«мұнай қоры жағынан әлемде Сауд Арабиясынан кейінгі екінші орынды
иеленетінін» мәлімдей бастады. Біздің БАҚ-ның көпшілігі осы «хорға»
қосылып, жамырай үн қатты. Мұның бірнеше себебі бар. Біріншіден, осы
мәлімдемелерді сыни тұрғыдан сараптауға олардың құлқы болған жоқ,
бұл оларды қызықтырмады да; Екіншіден, «Мұнайлы Эльдорадо» туралы
айтып жүрген үлкен адамдарға қарсы шығуға батылы бармады;
Үшіншіден «жоғарыдағылардың» айтқанының бәріне бас шұлғитын ескі
әдет те қала қоймап еді.
Күмәндануға не итермеледі
Мен бұған осы «ақпараттық толқын» басталған кезде-ақ күмәндана бас-
| 199 | МАМАНДАНУ – БАСПАСӨЗ