ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

САРАПТАМА: МЫНАНЫ ТАЛДАП КӨРІҢІЗ!
Ярослав Разумов
Сараптамалық журналистика тақырыбына арналған оқулықтың осы
бөлімін қазақстандық БАҚ-тағы «мұнай тақырыбы» негізінде жазу
идеясы менің (осы бөлім авторы) және жоба авторы Әділ Желеловтің
ойына бір мезгілде келіпті. Ақпараттық ортада жұмыс істейтін
екі адам проблеманы талдаудың бірдей ракурсын таңдап алды. Бұл
аталған әдістің дұрыстығын дәлелдесе керек.
«ҚЫСҚА СТИЛЬ», АҚПАРАТ КЕҢІСТІГІНДЕГІ «ШОУМЕНДЕР»
МЕН «АРХИТЕКТОРЛАР».
Ең алдымен түсінікті нақтылап алу қажет. «Сараптамалық журналистика»
дегеніміз не?
Біздің кәсібімізде үш әдіс бар (көптеген қосымша түрлерді есептемегенде)
– ақпараттық, көңіл-көтеру-эмоционалдық және сараптамалық.
Біріншісіне – ақпарат агенттіктерінің жұмысы, телеарналар мен
радиодағы ақпараттық бағдарламалар мысал бола алады.
Екіншісі бүгінгі таңда тым көбейіп кетті. Бұл – «жылтыр мұқабалы журналдар;
«таблоидтар» және «сары басылымдардың» өзге де түрлері;
танымал адамдардың тіршілігі мен қылмыстық әлем жаңалықтарынан
«нанын» айырып жүрген басылымдар мен бағдарламалар… Көңілкөтеру
бағдарламаларының негізгі айырмашылығы – онда берілген
ақпарат көрерменнің (тыңдарманның) қабылдауына жеңіл болады. Материал
негізінен адамдардың көңіл-күйіне бағытталады. Мәселен, ол
ресей эстрадасы примадоннасының жас әртіске қалай күйеуге шыққысы
келетінін немесе спорт «жұлдыздарының» қайсысы қанша табатыны,
қандай көлікке мінетіні туралы болуы мүмкін.
Ал осы екі әдіске сыймайтынның бәрін меніңше, «сараптамалық журналистика»
деуге болады. Басқаша айтқанда, түрлі әлеуметтік, саяси,
экономикалық және өзге де проблемаларды зерттеу, сипаттау және соған
қатысты болжам айту. Бірақ бұндай материалдар (бағдарламалар, репортаждар)
адамдардың көңіл-күйі мен сезіміне емес, «ойлау жүйесіне»
негізделген.
| 193 | МАМАНДАНУ – БАСПАСӨЗ