ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

қақтығыс салдарынан бір елге келтірілген шығын екіншісінің жетістігі
деп бағаланды. Онда жеңген жақ екіншісінен реванш талап етсе де болар
еді, әрине ондай жағдайда қақтығыс тамыр жая түсері анық. Текетірес
кезінде саяси амбициялар үлкен рөл атқарды: олай дейтініміз,
аралдардың экономикалық жағынан маңыздылығы шамалы болатын.
Бұл қақтығысты елдер «таздардың тарақ үшін таласы» деп те атады.
Қолында құралы бар және мәселені шешу жолдарын білетін ойыншылар
(келістіруші) пайда болған жағдайда бірлескен әдістердің мүмкіндігі
арта түседі.
Мысал
Солтүстік Ирландиядағы Еуропа үшін маңызы үлкен болған бейбітшілік
процесін мысалға алайық. Көпке дейін ол «католиктер мен протестанттар
қақтығысы» ретінде қарастырылып келді. Бірақ, «Азаткер Жұма»
Келісімі көптеген даулы мәселеге нүкте қойды. Әр тараптан шыққан сабырлы
топтардың бітімгерлік әрекеттері оң нәтиже берді. Әр тараптың
өзара сыны қақтығысқа нүкте қойды.
Зорлық-зомбылық типологиясы
Көптеген зерттеушілер зорлық-зомбылықты шартты түрде үшке бөледі:
1. Тікелей зорлық: жарақаттау, зорлау, және т.б.
2. Мәдени зорлық (зорлықты ақтау және мадақтау): әскери аңыздар
мен батырлар, діни ақталу (құдай біздің жағымызда), және т.б.
3. Құрылымдық зорлық: геноцид, апартеид, отаршылдық және т.б.
Зорлықтың көрінетін және көрінбейтін әсері болады.
Көрінетін әсері: кісі өлтіру, азаптау іздері, және т.б.
Көрінбейтін әсері: ксенофобия, өш алуды көздеу, және т.б.
Әлемдік құрылымға көмектескіңіз келе ме?
Өз жұмысыңызды дұрыс істеңіз және апельсин туралы мысалды
есіңізден шығармаңыз. Түрлердің әр алуандылығын суреттеу кәсіби міндет
болып табылады. Қақтығыс туралы материалды жазу барысында
теңгерілген құралдарды пайдаланыңыз:
- екі тараптың да пікірін беріңіз және «біздікілер» мен «біздікі еместердің»
арасын ешқашан межелеп бөлмеңіз;
- қақтығысқа себеп болған факторлар, барлық тараптардағы топтар мен
шағын топтар туралы толық баяндауға тырысыңыз. Өйткені, кез-келген
қақтығыстағы тараптардың қай-қайсысы да біртұтас блокқа бірікпеген ғой;
- сіздің бастапқы көзқарасыңызда сезімге ерік берген болуыңыз да
ҚАЗАҚСТАН ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН | 76 |