ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

– болған оқиға жөнінде журналистің ой-толғамы мен көңіл терезесінен
өткізген тұжырымдары» деген де пікірлер бар. Мұнда – баяндау әдісі, тікелей
әңгімеге тарту, мәнерлі шегініс, кейіпкерлердің мінез-құлқын сомдау,
тарихи шегініс т.б. да тәсілдер қолданылады.
Демек, бір репортаждың бойынан барлық жанрлардың элементтері
орын алатындығы айқын болды.
Болған оқиғаға орай мамандардың, оқиғаға қатысушы адамдардың пікірін
тыңдап, қорытынды жасау – сараптамалық міндетті атқарады. Ал, оқиға
жайында бірінші жақта баяндау, журналистің өз ой толғамдарының кірісуі
– көркем очеркті көз алдыңа елестетеді. Демек, репортажда – бүгінге
дейін шартты түрде журналистика жанрлары аталып келген үш үлкен
топтың да элементтері орын алатын болды.
Қазіргі халықаралық журналистикада 4 түрлі жанрға басымдық
беріледі.
• Біріншіден – ақпарат. Ақпарат – болған оқиға жайында мағлұмат
қана береді.
Егер, оған қатысты автордың өз ой-толғамдары қосылса, бұл очеркке
жақындайды.
• Екінші – сараптамалық ақпарат. Онда сарапшылардың пікірі қоса
ұсынылады. Демек, ақпарат пен сараптама кірігіп кетті деген сөз.
• Үшіншіден, очерк – автордың болған оқиғаға деген өз көзқарасы,
болжамы, ой қорытуы, мәселені өз жүрегімен екшеуі.
Онда эмоция да басым болуы мүмкін. Батыстық журналистика дәл осы
үрдістен аулақ болуға шақырады. Оқырманға көсемсіп ақыл айтпауға,
эмоциядан аулақ болуға, өзінің жеке көзқарасын таңбауға үндейді. Бірақ,
біздің журналистикада бұл үрдіс әлі де жалғасын табуда. Жаңалықтарда
да, сараптама да да очерктің элементтерін кездестірмеуіңіз сирек.
• Төртінші – пікірлер жинағы (комментарий).
Нысанаға алынған тақырыпқа қатысы бар тұлғалардың (шенеунік,
саясаттанушы және тақырыпқа мүдделі тұлға) пікірі мен көзқарасы және
автордың жеке ой түйіндері мен болжамдары, айтылған пікірлерге орай
талдап-сараптауы.
Алайда, автор өзінің жеке көзқарасын таңудан аулақ болуы тиіс.
Журналист баға беруден бойын аулақ ұстағаны жөн. Және оқырманын
шатастырмауға тырысу қажет. Сіздің көздеген тақырыбыңыздың маңызы
ашылуы үшін комментарийге де иек артатыныңыз анық. Демек, қазіргі
таңда өзекті деп танылатын журналистиканың төрт түрлі жанрын да бір-
| 93 | ЖаНРлар