ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Ең бастысы – кикілжіңнің одан әрі өрши түсуіне жол бермеу.
Сондықтан, қақтығыс аймағынан ақпарат бергендегі ұстанатын бірінші
қағида – объективтілік. Бұл – тек ұлтаралық жанжалдарға қатысты ереже
емес, жалпы журналистиканың алтын қазығы.
Соғыс және бейбітшілік институтының кикілжің туралы жазатын
журналистке айтатын үш ақылы бар:
1. Ешқашан тарихи деректерді пайдаланбау.
Дау-дамай жер туралы болса, онда екі жақтың да бұл жер сол елдікі
екенін дәлелдейтін мысалдары жеткілікті. Екі жақтың да тарихи
деректері субъективті болады. Бұл жанжалды шешуге, тақырыпты
ашуға жәрдемдеспейді. Сіздің міндетіңіз – тарихтан біліміңіздің терең
екенін дәлелдеу емес, бүгінгі күн туралы ақпарат беру.
«Соғыс өртін тұтандыратын – журналистер мен тарихшылар» деген
«қанатты сөзге» терең ой жүгіртіп көріңіз.
2. Мәлімдемеге сыни пікір айтпау.
Ұлтаралық кикілжіңдердің көпшілігі тұтас бір ұлттың қасіретіне айналған
тақырып болып келеді. Әр тараптың өкілі екінші жақтың сөзін жоққа
шығарып, өз жағына шыққаныңды қалап тұрады. Мұндайда екі жақ
өкілдерінің де пікірін қатар берумен шектелген жөн.
3. Ақпаратты салқынқандылықпен беру.
Күшейтпелі, асырмалы сипаттауға, стереотиптерді пайдалануға
жол бермеген дұрыс. Батыстың белді ақпарат құралдарының этика
кодекстерінде «қылмыстық оқиға туралы ақпарат бергенде қылмысты
ашуға септігін тигізеді-ау деген жағдайда ғана күдіктінің ұлтын, нәсілін
айтуға болады» деген қағида жиі кездеседі. Бұл ел ішінде ұлтаралық
жанжалды өршітпеуге жәрдемдеседі.
Ұлтаралық жанжал туралы хабар тарату барысындағы басты
проблемалар:
1. Екі тараптан да ақпарат алудың қиындығы.
2. Журналистің бойындағы стереотиптер.
3. Журналистің ұлты (ол кикілжіңге қатысы бар ұлттың өкілі
болса).
4. Журналистің кикілжіңге қатысы бар ұлттың тілі мен мәдениетін
жетік білмеуі.
Қандай да бір кикілжің туралы жазар алдында осы төрт мәселені
| 215 | МАМАНДАНУ – БАСПАСӨЗ