ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

қақтығыс туралы ақпарат берудің теріс және оң тәсілдері болады деп
көрсетілген .
Оң тәсіл
- қақтығысқа әкеліп соқтырған нақты
проблемаларды көрсету;
- қақтығыс кезеңіне шынайы баға беру;
- қақтығыс субъектілерінің шынайы
образын ашу;
- баламалы тәсілдерді (тарихи
жағдай мен қазіргі ахуалды көрсету)
пайдалану арқылы қақтығыстың
толық ретроспективасын (бұрынғы
тарихын) беру);
- қақтығыс оқиғалары туралы дәл
және толық ақпарат беру;
- қақтығысқан тараптардың шиеленісті
реттеуге бағытталған бастамалары
мен қадамдарын көрсету;
- қақтығысты әлсіретудің әлеуметтік
технологияларын қолдау.
Теріс тәсіл
- Қақтығыстағы бірсәттік (жалған,
ойдан құралған) проблемаларды
көрсету;
- жалған бағалау (қақтығыстағы
әрекеттер «идеялар күресі» ретінде
немесе керісінше қарым-қатынасы
нашар адамдарды бір-біріне дұшпан етіп
көрсету);
- қақтығыс субъектілерінің жалған
образын жасау (тараптарды
сипаттағанда жағымсыз баға беру);
- баламалы тәсілдерді пайдаланудан
бас тарту арқылы (жалғанғылыми
еңбектерге сүйену) қақтығыс
ретроспективасын қолдан жасау;
- қақтығыс оқиғалары туралы
ақпараттың шынайылығын сақтамау;
- қақтығысқан тараптардың шиеленісті
реттеуге бағытталған бастамалары мен
қадамдарын іріктеп көрсету;
Қақтығысты ушықтыра түсуге
бағытталған қадамдарды қолдау.
Қақтығысқа оң баға беру қоғамның жағдайды реттеуге бағытталған
әрекеттерінің тиімділігін арттырып, ахуалды реттеуге көмектеседі. Бұл
тәсіл журналистің қақтығысқа оң ықпал ете алатындығын көрсетеді.
«Шелек ұйғырлары: мемлекет сіздердікі, жер біздікі» деп аталған мақала
осындай оң тәсілмен жазылған. Онда қақтығыс жағдайы дәл баяндалған,
этникалық таптауырын болған қағидалар (стереотиптер) жоқ, өткен мен
бүгінгі жағдай ретроспективасы берілген. Материалда бір ұлттың ар-намысына
тию, қазақ немесе ұйғыр халқына қарсы әрекетке бағыттайтын
бағалау жоқ немесе белгілі бір адамның жағымсыз пікірі берілмеген.
Қақтығыс жөніндегі теріс ақпарат болса, керісінше қақтығыстың ушыға
түсуіне ықпал етеді. Болған оқиға жөнінде оң және теріс ақпарат беру
тәсілдері кез-келген қақтығыс туралы жазғанда пайдаланылып жүр.
Прикладная конфликтология. – М.: «Права человека», 2006 ж. 22-бет
| 403 | МЕДИА-ҚҰҚЫҚ