ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

Мысалы: «Алматы қаласының полиция бастығы «пәлен деген» полковник,
оппозициялық «Тасжарған» газетінің редакторы Ермұрат Бапиды,
полиция қызметін қаралағаны үшін сотқа берді» деген ақпаратты
қарасақ.
Бұл жаңалық па? Мұның жаңалыққа айналуы үшін көп нәрсе
жетпейді. Егер осындай мәтіндегі жаңалықты редакцияға
әкелсеңіз тәжрибелі редактор төмендегідей сауал қояр еді.
Ол қашан сотқа беріпті? Қандай мақала үшін? Мақаланың қандай жері
полиция қызметкерінің намысына тиіпті? Бұл туралы полиция өкілі не
деп отыр? Редакция не дейді? т.б.
Тура осы сауалдарға берген жауаптардан жаңалық толыға түседі. Ал
егер, репортер, соңғы кезде бұқаралық ақпараттарға қарсы қанша сот
ісі ашылғанын, оның қаншасын жеңіп шыққанын айтса, оқырман үшін
жалпы көрініс айдарлана түседі де, оқиға динамикасы ары қарай қалай
өрбитінін сезіп отырады.
Батыс журналистикасы оқиға туралы жаңалықты жазарда, репортер
«журналистиканың негізгі сауалдары» деп танылатын сіздерге белгілі
алты сауалға жауап беруі тиіс деп есептейді. «Бес W бір H» деп аталатын
кәсіби жаргонды Редьярд Киплинг деген ағылшын енгізген делінеді.
Себебі ағылшын тілінде сол алты сауалдың бесеуі W әріпінен басталады.
Олар сіздерге таныс, яғни;
1. Who – кім?
2. What – не?
3. When – қашан?
4. Where – қай жерде?
5. Why – неге, не үшін?
6. How – қалай?
Жаңалықты жазу үшін осы алты сауалға жауап алынды делік. Енді
жаңалықтағы оқиғаны қандай тізбекпен өрбіту кректігін анықтауымыз керек.
Егер бәрі түсінікті болса, жаңалықты жазуға кірісуге болады. Және
біз жаңалықты кіріспе (кейде оны лид деп те атайды) жазудан бастауымыз
керек.
Мақаланың басы Лид деп аталады. Лид – қапайым да түсінікті
жазылған ең бірінші, не алғашқы екі сөйлем. Лидтің мақсаты
- оқырман назарын баурап алу, онда «мақаланы оқиыншы» деген
| 123 | ЖаНРлар