ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН

ОЧЕРКТІ (ФИЧЕРЗ) ҚАЛАЙ ЖАЗУ КЕРЕК?
Эдуард Полетаев
Бұл бөлімді очерк жанрына өзіндік кіріспе десе де болады. Өйткені,
кеңестік, посткеңестік кеңістік журналистикасы да оны халықаралық
(ағылшынтілді) журналистикадан келген фичерз жанры ретінде
қабылдады.
Негізінде бұлар әртүрлі, сонымен қатар бірдей жанрлар, екеуінің де шегін
анықтау қиын. Сондай-ақ, стиль іздеу, біртұтас жазу тәсілінің болмауы
да айтарлықтай қиындық туғызады.
Әрине, жанрлық ерекшеліктің болғаны жақсы. Дегенмен, бұл бөлімде
біз очерк пен фичерзді бір жанр ретінде біріктіріп қарайтын боламыз
(оны өзімізге таныс сөзбен – очерк деп атаймыз). Екеуінің айырмасынан
гөрі ұқсастығының көп болғаны тіпті жақсы. Оның үстіне, отандық
БАҚ жұмысына етене араласып жатқан халықаралық стандарттар осы
екі жанр арасындағы жікті біртіндеп жойып жатыр.
Сонымен, очерк дегеніміз не? Бұл көркемдеу тәсілдерін пайдалану
арқылы қызықты оқиға туралы баяндайтын репортаж бен талдаудың
симбиозы десе де болады.
Шарттары – бұл жанрда жазылған мақала ақпараттық немесе
ақпараттық-сараптамалыққа қарағанда көлемді, көркемдеу және
онда көптеген қосымша ақпар беріледі. Бірақ көлемді мақаланың да
жалықтырып жіберуі мүмкін екендігін есте ұстағаны жөн.
Мақсат – ақпаратты қызғылықты етіп және байытып беру, алған әсермен
бөлісу арқылы оқырманды қызықтыру. Оқырман оқиғаға сіздің көзіңізбен
қарайды. Ол құрғақ фактілерді журналистің ой елегінен өткізіп, жанымен
сезінуін, сөйтіп жүректерге жеткізуін талап етеді. Көп жағдайда
оқырманның назарын аударуға немесе көңілін көтеруге (жеңілтектік пен
үстірттік емес), тіпті бірдеңеге үйретуге талпынған жөн.
Лайықты тәсіл (мысал)
«Кірпіш қалап жатқан екі құрылысшыны жеке-жеке шақырып алып:
- Не істеп жатырсың? – деп сұрапты.
ҚАЗАҚСТАН ЖУРНАЛИСТЕРІНІҢ ТӘЖІРИБЕСІНЕН | 128 |