УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

125
Kaj perfektot pojasno e izdiferenciran vidot odo{to temporalnata
interpretacija i tokmu toa pridonesuva da se razvivaat posebni
konstrukcii na perfektot za site tri vremenski plana, perfekt
(sega{nost), pluskvamperfekt (minatost), futur egzakten (idnost).
Ova go poka`uva perfektot kako konstrukcija pogodna za iska`uvawe
na relacijata redosled vo vreme i na t.n. relativno vreme. Ova vo slu~aj
na konstrukciite na perfektot zna~i prika`uvawe na nastanot kako
izvr{en pred nekoj drug nastan, vo minatoto ili kako izvr{en pred momentot
na zboruvaweto. Koga nastanot iska`an so perfekt }e se dovede
vo vrska so momentot na zboruvawe, doa|a do izraz negoviot relativen
karakter, kako vo odnos na vremeto taka i vo odnos na stavot na govoritelot
sprema iska`aniot nastan.
Rezultativnata komponenta na perfektot i negovata neopredelena
temporalna interpretacija, ovozmo`uva nastanot iska`an so
perfekt da go sfatime kako rezultat od minat izvr{en nastan, koj e s#
u{te relevanten vo odnos na momentot na zboruvawe, no nema neposredna
aktualizacija na minatiot nastan. Ovaa relativna rezultativnost
pridonesuva iska`aniot nastan da go sfatime so izvesna distancija.
Ovaa distancija }e se projavi ili kako distancija na nastanot vo odnos
na vremeto na govorewe ili kako distancija vo odnos na vistinitosta
na iska`aniot nastan.
Najposle, preku razvojot na konstrukciite na perfektot mo`e
da se sogledaat i razli~nite zna~ewa na formite {to se dol`at na
kategorijata vid.
Od op{to poznatata situacija vo balkanskite jazici mo`e da se
konstatira deka: makedonskiot, bugarskiot, albanskiot i del od srpskite
govori jasno ja potvrduvaat mo`nosta za razvoj na perfektot vo
konstrukcija {to $ pripa|a na kategorijata status, sfatena kako subjektiven
odnos na govoritelot kon iska`aniot nastan. Ovaa kategorija
preku razli~ni konstrukcii poka`uva pogolem ili pomal stepen na
gramatikalizacija vo site spomnatite balkanski jazici, vklu~uvaj}i
go i gr~kiot jazik.
Od druga strana, ocenata na minatite nastani e dosta relativna
i ~esto subjektivna, pa ottuka i ne e ~udno {to vo odredeni jazici,
vklu~uvaj}i gi i nebalkanskite slovenski jazici tokmu perfektot se
nametnal kako op{t preterit. Vo isto vreme, se raboti za jazici vo
koi subjektivniot stav na govoritelot kon iska`aniot nastan ne se
manifestira nitu se gramatikalizira taka eksplicitno kako {to e toa
slu~aj so balkanskite jazici. A vo ramkite na balkanskite jazici, i vo
ovoj pogled makedonskiot jazik se poka`uva kako najbalkaniziran.