УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

164
Vo prvata tretina na devetnaesettiot vek ve}e postojat srpskata
i gr~kata nacionalna dr`ava. Bugarskata dr`ava e vo faza na
formirawe preku t.n. bugarsko vazalno kne`evstvo. Vo taa nasoka,
trgnuvaj}i od modelot edna nacija = edna avtokefalna crkva, nema
mesto za Erusalimskata patrijar{ija (bo`igropskata crkva). Taa vo
izvesna smisla se javuva kako nadnacionalna {to e vo sprotivnost so
vladeja~kata tendencija vo toa vreme.
Treba da pobarame analogija me|u kulturnite procesi na Zapadot
i na Istokot na Evropa za da ja objasnime kulturnata akcija na Pavel
Bo`igropski i sli~nite na nego, na negovite taksidioti. Analogijata
ja nao|ame vo protestantskata reformacija. Ako bo`jata volja e najvisokiot
princip na pravdata, toga{ Bo`jata pravda im e daruvana samo
na sovr{enite hristijani, pa spored toa tie se dol`ni (taksidiotite,
gramaticite) da im ovozmo`at na edinkite da go zapoznaat Boga na prifatliv
jazik. Poradi toa prevodite na Noviot zavet na naroden jazik
bea neophodni. Da se potsetime na deloto na Primo` Trubar i na negoviot
protestantski prevod na Biblijata na slovene~ki naroden jazik
izvr{en vo 16 vek. Zatoa treba da prifatime deka i prevodot na KE,
t.e. prviot prevod na novomakedonski jazik, e pottiknat (direktno ili
indirektno) od istata kulturna akcija za preveduvawe i izdavawe na
Biblijata i na drugite crkovni tekstovi na naroden jazik na prostorite
na Jugoisto~na Evropa vo 19 v. {to proizleguva od protestantskiot
pogled na svet, odnosno od akcijata na Britanskoto i stranskoto biblisko
dru{tvo, Amerikanskoto biblisko dru{tvo, Ruskoto biblisko
dru{tvo i Amerikanskiot sovet i preku koja nastanale takvite prevodi
na novobugarski, albanski, romanski, aromanski i turski jazik.
I na krajot: makedonskata religiozna kni`nina na naroden jazik,
sozdadena so alfavitot, go izdigna narodniot makedonski jazik
na nivo na jazik na Biblijata i so toa go podgotvi terenot za negovata
standardizacija. Zatoa ovie tekstovi, osobeno KE, gi ozna~uvame kako
jazi~na stilizacija ili, podgotovka za standardizacijata.
I sosema na krajot edna pretpostavka: pe~atenata verzija na KE
e poskoro neostvaren proekt, otkolku realna kniga. Pri~inite za ova
delumno se objasneti prethodno i mo`at da se svedat na zaedni~kata
konstatacija deka politi~kite preduslovi vo 19 v. silno go zabavuvaat
procesot na sozdavaweto na sovremenata makedonska nacija.
Vo ramkite na rabotata na proektot posveten na kriti~koto
izdanie na KE, edna od zada~ite e i morfolo{kata analiza. Vo taa nasoka,
ovde davam analiza na glagolskite zborovi i glagolskite paradigmi
(glagolskite vremiwa), bez ambicija taa da bide celosna, tuku pred
s# da gi poka`e rezultatite do koi dojdovme dosega i da dade slika na
morfolo{kata struktura na KE.