УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

245
niot7k4dou'e; obo4dou; ov4dou, ot7v6s4dou, ot7v6s4d5; ot7k4dou, ot7n5k4dou,
ot7n4dou9'e0, ot7n4d59'e0, ot7s4dou, ot7t4dou9'e0, 4tr64dou.
Formantot -gda 5 im pridaval na zamenskite osnovi zna~ewe na
vreme: v6segda9'e0, egda9'e0, inogda 6 , kogda9'e0k7gda, nikogda9'e0, n5kogda9'e0,
ovogda, togda9'e0t7gda9'e0.
So formantot -ako se obrazuvani prilozite za na~in 7 : drougojako,
edinako, inako9'e0, kako9'e0, nikako9'e0, n5kako, opako, tako9'e0, tako'de i dr.
Prilozite obrazuvani so formantot -li, -l6 i varijantata -l5 8
izrazuvale koli~estvo i stepen, svrzani prvenstveno so poimot za vreme:
koli, kol6, kol5, dokol5, koli9'e0, kol6mi, nikoli9'e0, nikoli'do, ot7kol5,
ot7neli9'e0, ot7nel5'e, dosel5, doseli, ot7seli, ot7toli9'e0, ot7tol5.
Mo`e da se izdelat dve grupi prilozi od imenski osnovi. Ednite
se obrazuvani od pridavki, a drugite se razli~ni pade`ni formi na
imenki. Sp. vole4, nevole4.
Prilozi obrazuvani od pridavki se mo{ne ~esti vo crkovnoslovenskite
tekstovi, zavr{uvaat na -o, a zad palatalni soglaski na -e (formi
za akuz. edn.) ili na -5 (formi za instr. edn.): bl4d6no, veliko, veselo,
glad7ko, glas6no, dobro. So -e se obrazuvani i prilozite od stepenuvani
pridavki: bole, v3]e, dobr5e.
Ima pove}e prilozi na -5 vo staroslovenskiot kako na pr.:
neporo=6n5 (no ne i neporo=6no {to e po~esto vo makedonskite crkovnoslovenski
tekstovi), no sepak prilozite na -o se pobrojni.
Paralelni formi so -o i -5 se obrazuvani od nekoi pridavki vo
staroslovenskite tekstovi, no ne mo`e da se ustanovi razlika me|u
formite na -o i -5: l©b6zno – l©b6zn5, ljoto – ljot5, nevidimo – nevidim5,
prile'6no – prile'6n5.
Tie se sre}avaat i vo ramki na eden tekst, vo XII vek vo Bit: div6no
– div6n5, a paralelnata upotreba na ovie prilo{ki formi e osobeno
karakteristi~na za pomladite nebibliski tekstovi, kako na pr. za
Hlud: dobro – dobr5, Les: dobro – dobr5, ljoto – ljot5, nepob5dimo – nepob5dim5;
podob6no – podob6n5, Stan: izdr3d6no – izdr3d6n5, ne=lov5=6no – ne=lov5=6n5;
malo – mal5; nepodob6no – nepodob6n5; razli=6no – razli=6n5, osobeno vo Vtš
5
Pokraj pravilnoto n5kogda sporadi~no se javuvaat prilozite so ovoj zavr{ok i so metateza:
v6sedga, iedga, edga, v6sedga i dr. Metatezata na grupata -gd- vo -dg- e poznata vo Dbm, Slep, Stm,
Str, Hlud, Jov.
Vo staroslovenskite rakopisi se potvrdeni: v6segda, ovogda, kogda, n5kogda inogda, togdat7gda,
n5k7gda, egda, v7negda.
6
Prilogot za vreme inogda se zamenuva so drugi prilozi: n5kogda, togda.
7
Toa se formi za sr. rod. od nekolku zamenki.
8
Vo staroslovenskite (kanonski) rakopisi se sre}avaat: dosel5, ot7sel5, dokol5, dotol5,
ot7tol5, donel5'e, ot7nel5'e.