УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

Stoja Pop-Atanasova
NAJSTARITE HIMNOGRAFSKI DELA
POSVETENI NA SV. METODIJ
(leksi~ko-semanti~ka diferencijacija)
Kanonizacijata na Kiril i Metodij nao|a odraz vo slovenskata
glagolska i kirilska pismena tradicija. So nivnoto proglasuvawe za
svetci se javila potreba za sozdavawe himnografski mate rijal za nivno
proslavuvawe. Vo mesecoslovite na pove}e rakopis ni teks tovi od
razli~na proveniencija se sre}avaat nivni te imi wa pod soodvetniot
datum. Kratki kalendarski vesti postojat vo Ase manovoto evangelie,
najstariot makedonski glagolski rakopis od X vek, kade {to Kiril se
spomnuva pod 14 fevruari, a Metodij pod 6 april. I vo Savinata kniga,
evangelski rakopis od X-XI vek {to se povrzuva so Preslavskiot
kni`even centar, pod 6 april e zapi{ano imeto na Metodij. Podatoci
za dvajcata slovenski prosvetiteli se nao|aat vo Arhangelskoto evangelie,
eden od najstarite ruski rakopisi {to e pi{uvan na pergament.
Kalendarski vesti postojat vo golem broj apostoli, taka na pr.
vo Ohridskiot apostol (XI-XII v.) se spomnuvaat i dvajcata svetiteli
pod soodvetnite datumi, a pomeni za dvajcata bra}a postojat vo pove}e
ju`noslovenski i isto~noslovenski apostoli. Kratki podatoci se
sre}avaat i vo prolozi, vo minei, vo zbornici so razli~na sodr`ina
itn., kade {to pomenot ne sekoga{ se povrzuva so datumot na nivnata
smrt.
Pokraj toa za niv postojat i kratki himnografski formi: tropari,
kondaci, ikosi, stihiri, slavi i sl. {to se del od nivnite slu`bi,
se javuvaat od XIII vek navamu, a vleguvaat vo sostavot na psaltirite so
posledovanie, vo mesecoslovite, vo bogoslu`benite zbornici, trebnikot,
~asoslovot, vo prolozi, triodi itn.
Slu`bite posveteni na dvajcata bra}a pretstavuvaat originalni
himnografski tvorbi sozdadeni na staroslovenski jazik poradi
{to za istra`uva~ite pretstavuvaat tvorbi od poseben interes. Tie
se isto~nik na informacii i podatoci za nivniot `ivot, za nivnite