УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ – СКОПЈЕ

Kako {to se gleda od primerite, vo eminentnata funkcija eden
mo`e da se upotrebuva so konkretnite, i so apstraktnite imenki.
2.3.2. Osven toa, eden mo`e da gi pridru`uva nereferentnite IG.
Toga{ se aktivira poimnata relacija na imenkata, osnoven stanuva ne
konkretniot denotat, tuku signifikativnata strana na semantikata,
koja go karakterizira mno`estvoto predmeti na klasata.
Pri egzistencijalnata upotreba na IG se realizira zna~eweto
na postoewe objekt so opredeleni svojstva. Objektot ne e identifikuvan,
za{to ne e odbran od klasata, toj e samo element na mno`estvoto.
Tuka se izrazuva subjektivnata semantika na nezainteresiranost,
bezrazli~nost, ramnodu{nost, ~ovekot manifestira podvle~ena
bezrazli~nost pri izborot od mno`estvoto na predmetite od eden ist
tip:
(23) Pa, da – i toj e ~ovek, bi rekla Sne`e i zo{to da ne mo`e da
premine edna granica (VJ 2001, 140).
Kon egzistencijalnite, spored na{eto mislewe, se odnesuvaat i
IG so eden takov („nekakov predmet od eden ist tip, so istite karakteristiki“).
Negativnata konotacija vo ovoj slu~aj pak se pojavuva zaradi
podvle~ena nezainteresiranost na govoritelot:
(24) Idejata za fontanata nejze $ dojde naedna{ kako {to im
doa|a naedna{ na pticite da snesat jajca, kako {to naedna{ po~nuva
da vrne iako nema oblaci, kako {to samo od mozokot na edna takva
`ena mo`e naedna{ da ispliva na povr{inata na vodata, na videlinata
na beliot den, takvo ne{to (LE 1998, 19).
(25) …fontana na dvorot na ku}ata ne bi im li~elo so okolinata
koja vo mnogu {to e posiroma{na od potrebata da se ima takov
eden predmet vo dvorot (EL 1998, 20).
Vo univerzalnite (generi~ki) iskazi stanuva zbor za tipi~en,
etalonski pretstavnik na mno`estvoto. Predmetot se odnesuva kon
klasa, klasata e pretstavena diskretno. Pove}e generi~ni iskazi se
poka`uvaat kako ocenuva~ki. Eden podvlekuva akt na doveduvawe na
predmetot do klasata preku sporedbata so tipi~na karakteristika
eta lonska za klasata, ja zasiluva „tipi~nosta“ na objektot (najobi~en,
najtipi~en). „Tipi~nosta“, „prose~nosta“ na etalonot, izbran za ocena,
~esto se zasiluva so pomo{ta na opredelbite (tipi~en, obi~en, sreden,
sli~en, od takov tip i dr. ):
(27) Ne e lesno eden pisatel da uspee da go animira ~itatelot
(http://devstvenocrveno. blog. com. mk/node/81570).
(28) Ako misli{ deka `ivotot e tolku ednostaven, zo{to
s# pove}e go uslo`nuva{ razgovorot so eden obi~en stranec, koga
toa e tolku lesno i ednostavno (http://devstvenocrveno. blog. com. mk/
node/81570).
65