01. John Berger - O Ana Adanmış

O Ana Adanmış
Kısa süre önçe babam öldüğünde, tabuLunun içinde birkaç çizimini
yaptım. Yüzünün ve başının çizimlerini.
Kokoschka'nın canlı modelle çalışılan bir sınıfta ders verişini anlatan
bir öykü vardır. Öğrencilerine bir türlü ilham gelmiyormuş. O
zaman Kokoschka modelle konuşup yere yıkılma numarası yapmasını
istemiş. Model yere düşünce başına koşmuş, kalbini dinlemiş ve
şaşkınlık içindeki öğrencilere modelin öldüğünü bildirmiş. Kısa bir
süre sonra model ayağa kalkıp pozunu almış. "Şimdi çizin onu,"
demiş Kokoschka, "ölü değil de canlı olduğunun farkındaymışsınız
gibi çizin!"
Bu tiyatrovari deneyden sonra öğrencilerin daha büyük bir şevkle
çizdiklerini tahmin edebilirsiniz. Ancak gerçek bir ölünün resmini yapmak,
daha da büyük bir aciliyet duygusu içerir. Resmini yapmakta
olduğunuz kişi, bir daha ne siz, ne de bir başkası tarafından
görülecektir. Geçmiş, gelecek bütün zamanlar içinde bu an biriciktir:
bir daha hiç görülmeyecek olanı, bir kez olmuş ve bir daha hiç olmayacak
olanı çizmek için son fırsat.
Görme yetisi sürekli olduğundan, görsel kategoriler (kırmızı, san,
koyu, kalın, ince) sabit kaldığından ve pek çok şey yerli yerinde dururmuş
gibi göründüğünden insan, görsel olanın bir daha tekrarlanmayacak,
anlık bir karşılaşmanın sonucu ortaya çıktığını unutma
eğilimindedir hep. Herhangi bir verili anda görünümler, daha önce
görünmüş olan her şeyin enkazından inşa edilen yorumlardır. Cezanne'ın
sık sık aklıma gelen şu sözlerinden benim anladığım da buna
benzer bir şeydir: "Dünyanın yaşamından bir dakika geçiyor. Onu
olduğu gibi resmedin."
9