01. John Berger - O Ana Adanmış

O ANA ADANMIŞ
yavaş yavaş ve tutarlı bir biçimde değişti - en azından benim için
değişti.
Bu değişim birkaç yoldan anlatılabilir. Çizimin içeriği çoğaldı.
Ayrılık sahnesi göstermek yerine, bir varış sahnesi göstermeye başladı
çizim. Çizili biçimlerin içleri doldu. Çizim, babamla ilgili anılarımın,
elimin altındaki mevkii oldu. Terkedilmiş değildi aıiık, içinde yaşanan
bir yerdi. Şekillerin herbirinde kurşunkalem işaretleriyle, işaretlenmiş
beyaz kağıt arasında bir yaşamdan anların içeri sızabileceği bir kapı a­
ralanmıştı şimdi: Çizim artık yalnızca tek yüzlü bir algı nesnesi olmak
yerine, giderek çift-yüzlü olmuştu ve filtre görevi yapıyordu:
Ardından benim geçmişle ilgili anılarımı süzerken, ileriye doğru da
değişmeyen, giderek tanıdık hale gelen bir imge yansıtıyordu. Babam,
kendi ölüm maskesinin imgesine bir tür hayat vermek üzere geri geldi.
Şimdi çizime baktığımda, ölü bir adam yüzü gördüğüm hemen
hemen hiç olmuyor; bunun yerine babamın yaşamının çeşitli yönleri
geliyor gözümün önüne. Oysa köyden biri gelecek olsa, gördüğü ancak
bir ölüm maskesi çizimi olacaktır. Hiç kuşkusuz çizim hala bundan
başka bir şey değil. Söz konusu olan, öznel bir değişim. Ancak daha
genel bir anlamda, böyle bir öznel süreç varolmasaydı, çizimler de varolmazdı.
Sinema ve televizyonun gelişmesi, bizim artık çizimleri (ya da
resimleri) dural imgeler olarak tanımladığımız anlamına geliyor. Genellikle
gözümüzden kaçan, çizimlerin gerçek değerinin, gerçek
işlevinin bu durallığa dayandığı. Film makinesini, enstantaneyi ya da
hareketli imgeyi keşfetme gereği çok çeşitli nedenlerle ortaya çıktı; ancak
bu nedenlerden biri dural imgeyi geliştirmek değildi, ya da eğer bu
terimlerle sunulmuşsa, bunun nedeni yalnızca dural imgenin anlamının
yitmiş olmasıydı. Toplumsal zamanın tekçizgisel, vektöre! ve düzenli
biçimde değiş tokuş edilebilir olduğu on dokuzuncu yüzyılda, kavranabilecek
ya da saklanabilecek en fazla şey an oldu. Klişe fotoğraf makinesi
ve cep saati, refleks fotoğraf makinesiyle kol saati ikiz icatlardır.
Bir çizim ya da resim, başka bir zaman anlayışını varsayar.
Herhangi bir imge ---örneğin retinanın okuduğu imge- kaybolacak
bir görünümü kaydeder. Görme yetisi, sürekli değişen beklenmedik
11