Przerażony kameleon - eseje o przyszłości zarządzania - E-mentor

stronę żądanie decyzji (plus odpowiednia informacja stanowiąca jej podstawę) oraz podjęta
decyzja (plus uwzględnienie jej weryfikacji i dokumentacji na poszczególnych szczeblach hierarchii).
Oczywiście takie przedstawienie procesu decyzyjnego jest przypadkiem ekstremalnym,
gdyż zazwyczaj jedynie decyzje strategiczne są podejmowane na szczycie hierarchii. Mniej
znaczące zapadają na niższych szczeblach. Faktem jest jednak, iż niezależnie od ilości poziomów
leżących między żądaniem a podjęciem decyzji, struktura ściśle hierarchiczna powoduje
znaczące opóźnienia.
Panaceum stanowić mają struktury heterarchiczne, składające się z szeregu niezależnych
jednostek (zorientowanych procesowo) pozwalające na lokalne podejmowanie i wdrażanie
decyzji. Poniżej przedstawione jest porównanie obydwu struktur.
Głównymi elementami charakteryzującymi strukturę hierarchiczną są:
• czynnik dominujący, który ulokowany jest zazwyczaj na szczycie hierarchii;
• szereg poziomów, tworzących w ramach hierarchii wewnętrzne struktury pod-
-hierarchiczne;
• komunikacja realizowana jest jedynie w ramach połączeń między poszczególnymi
poziomami hierarchii.
W odróżnieniu od struktury hierarchicznej, struktura heterarchiczna charakteryzuje się:
• Brakiem centralnego elementu dominującego – w zależności od sytuacji różne
elementy przejmują rolę dominującą;
• Brakiem szczebli (poziomów);
• Poziomymi kanałami komunikacyjnymi – dającymi w skrajnym przypadku konfigurację
„każdy z każdym”.
Podczas, gdy struktura hierarchiczna przedstawiona może być w postaci drzewa, struktura
heterarchiczna stanowi sieć mniej lub bardziej luźno ze sobą powiązanych jednostek.
Biorąc pod uwagę komunikowanie się czystych struktur heterarchicznych, mogą one rzeczywiście
optymalizować czas potrzebny na przepływ informacji/decyzji. Czy mogą one jednak
działać prawidłowo w szerszym kontekście organizacji lub przedsiębiorstwa? Tu pojawiają się
wątpliwości, które szerzej dyskutowane są w następnym rozdziale.
Precz z hierarchią!, ale niech żyje hierarchia!
Hierarchia czy heterarchia?
Struktura heterarchiczna jest pociągającą alternatywą dla skostniałej struktury hierarchicznej.
Jednakże jej przydatność wydaje się być jedynie pozorna i może być ona stosowana jedynie
w pewnych wybranych sytuacjach i konfiguracjach jej elementów.
Poniżej dyskutowane są niektóre powody, które zdaniem autorów nie pozwalają na zbyt
łatwe zrezygnowanie ze struktur hierarchicznych:
• hierarchia jako prawo natury,
• genetyka hierarchii,
• działalność gospodarcza jako „wojna”,
• zarządzanie globalne i strategiczne,
• konsekwencje podejmowanych decyzji,
• wielkość przedsięwzięcia,
• efekt „gapowicza”,
Powodów tych jest oczywiście więcej, jednak ograniczone ramy niniejszego eseju pozwalają
na przedstawienie jedynie kilku z nich.
195