Przerażony kameleon - eseje o przyszłości zarządzania - E-mentor

Piotr Płoszajski
Wstęp:
10 lat w wieku nieciągłości
W perspektywie historycznej 10 lat to niezbyt wiele. Są jednak okresy i sytuacje, kiedy czas
płynie inaczej, nieporównanie szybciej. Żyjemy w takim właśnie okresie.
Internet ma nieco więcej niż 10 lat. Biorąc pod uwagę dramatyczne zmiany, jakie spowodował
w cywilizowanym świecie, trudno w to uwierzyć. Tym bardziej, że dla znaczącej części,
jego kilku-, nasto- i dwudziestoparoletnich dzisiejszych użytkowników istniał „zawsze”.
Internet zaczynał swój decydujący, dojrzały etap rozwoju w połowie lat 90. w sposób typowy
dla każdej przełomowej technologii, która wymaga czasu, niekiedy bardzo długiego, aby
system nauczył się jej używać. Pionier komputerów, Vannevar Bush wystąpił po raz pierwszy
z ideą metatekstowych (hiperlinkowych) stron już w 1945 roku. Dopiero wszakże w 1965
roku niejaki Ted Nelson stworzył na tej podstawie swój model takiego systemu, którego nie
udało mu się jednak przerobić na użyteczne narzędzie. Prawdopodobnie, nawet o tym nie
wiedząc, stał się on ofiarą niefortunnego prawa innowacji(?): pierwsza próba komercjalizacji
przełomowego wynalazku prawie nigdy nie jest sukcesem. Dzieje się tak dlatego, że znaczący
rynek dla tejże innowacji jeszcze nie istnieje, wynalazca najczęściej nie wie jak zarobić na
niej pieniądze, a model biznesowy dla niej jeszcze nie powstał. Istotę tego zjawiska dobitnie
wyraził guru inwestorów giełdowych Warren Buffett, pisząc w „Fortune Magazine” w 1999
roku, że z jego analiz historycznych wynika, „iż nigdy pierwsze użycia przełomowych technologii
nie dały inwestorom długofalowego zysku”. (Paradoksalnie – lub raczej naturalnie
– jego artykuł został zignorowany przez tysiące dużych i małych inwestorów nadmuchujących
dokładnie w tym samym czasie gigantyczny bąbel dot.comowy w oparciu o, zapewne, tezę
dokładnie przeciwną).
Dalszy rozwój Internetu jest równie typowy. Kiedy w połowie lat 90. (czyli 30 lat później),
po okresie prób na mniejszą, zamkniętą skalę uruchamiano sieć dla powszechnego
użytkownika, nawet wtedy rozumienie potencjalnej siły tego instrumentu było zdumiewająco
niskie. W czerwcu 1994 r. David Quinn, ekspert z British Telecom, wyznał na konferencji
wydawców softwarowych, że nie ma pojęcia jak można by zrobić pieniądze na Internecie.
Pod koniec tegoż roku magazyn „Time” skonkludował, że Internet nigdy nie będzie czymś
istotnym (mainstream), „bo nie został zaprojektowany dla prowadzenia handlu”. Parę miesięcy
później, w lutym 1995 r., „Newsweek” wyraził to jeszcze wyraźniej w nagłówku: „Internet?
Dajcie spokój!” (The Internet? Bah!). W tymże artykule jego autor – astrofizyk Cliff Stoll wy-
5