Euskal Literatura III

Ama bizia eman ziona utzita, joan zan urruti. Ta orain
maikotan dago semea. Jaunari diotsa:
Jauna, barkatu; penaz aitu da
ni gabe soil arki zana! ;
il da lo negon irten-goizean
alboraturik nigana,
mwu emanda ezpaiñ tartean
maiko bat utzi zirana!
Eta berriz erc bakartadea, sorterriko mugaldeai buruzko
irudipenez asea; «eritu baten antzera» egin nai luke bere jira,
zorabio ta kezka artean, «uts-utsa dagon kabira». Eta amaren
pwkak dauden obi gaiñean otoitz egin «zeruetara begira».
Zerbait dau olerkaria, izan ere, kezka utsa besterik ezta,
Arrese'k, bere giza-ama ez-ezik, sorterri-ama ere maite zuen;
eta, ez baita noski arrigarri, orren kezkak ere larri zerabillen.
1895'an asi zitzaigun idazten «Euskal-Erria» ta «Euskalzale»
aldizkarietan, baiña aurretik ere ba-zitun poesi-lan batzuk, Aurrera\!,
adibidez, bertso-paper bezela, 1886'an Tolosa'ko Gurrutxaga'ren
moldiztegian azaidua. Erromantikuen garaia beerantza
zijoan iraiz batean, eta gurean, gure literaturan, Azkue ta
Arana'ren aro kezkatiak —pizl^unde giroak^— zegian erlantzdirdira,
Tolasarraren olerkiak bietatik du zerbait. Laister oartzen
gara aren lana irakurriaz, ark ba-duela gure len-bertsolarien
kera ta erromantikuen kutsu berezia, barrokorantza oben egiñik.
Gerora, urteak joanik, Lizardi, Orixe ta Lauaxeta'ren bidera
jo zuen, igarteko bestean. Joera guztiok urratzean agertzen
zaigu txit minbera ta biotz-ukigarri naiz zar-zale naiz izadia
goratuaz ozen ta barrenkoi. Olaxe, bidenabar, sorterria kantatzen
du, bere zer guztiakin, gero ta gartsuago, itxasoz andik
dabillela batez ere. Euskera aidetik Arana-Goiri'ren eskolakoa
genduan.