Euskal Literatura III

EusKAí.TZAlE.—Izlari jatorra zan. Eta Oliabarre'ko nekazarien
artera bizi izaten joan aurretik, ainbat itzaldi eder euskeraz
egiña genduan. Itzaldiakaz liburu bat osatu zigun, titulu
onekin: Euskerazko landarak. Euskerazko Itzaldiak. Gure Zeruko
Ama Maria euskeraz goratuba (Bilbao, 1907). Elexpuru'tar
anaien etxean argitaldua dago, ta 221 orrialde dauzka. Orduan
Gazteiz'ko «canónigo lectoral» zan Mujika'tar Mateo jaunari
eskeiñia dator; onela dio: «Euskerazko Landa-rak» izentzat
ipiñi diotan lan txiki au, donkitzen diyot, biotzetilz alaere, nere
Meza berriyan lenbiziko itzaldiya egoki egin zuan lagun maite,
euskaldun azkar ta Apaiz jakintsu Beasain'go seme Mugika-tar
Mateo jaunari».
Mujika'k egin zion itzaurrea, erderaz. Bene-benetan txalotzen
du Landa'ren liburua: «Ez dakit nik zer jazoko dan
—dio— nik Deba'ko arimazaiaren len-liburuari buruz eman
dudan saio ta aburua, euskaltzale erruhgábeak beren iritzi zorrotzaren
galbai estutik igaro-aztean; baiña oiek beren iritzia
bota bitartean, utz nazazute Euskerazko Landarak-en egileari,
Gerriko, Astarloa, Agirre, Axular, Lardizabal, Untzueta, Iturzaeta,
Mendiburu, Mogel ta beste onelako euskaldun maisuen
artean, lekua ematen».
Euskal izlariengan oartzen ditun oker bi saiatzen ditu ondoren:
«Gaitz bi dauzka gaur gure Euskerak, gure paregabeko
izkuntzak. 1.°; Ez dakigu, ez dugu ikasten geure euskera; ez
dute ikasten ondo, ezta erdizka ere, eleiz-zerbitzuan ortara beartuta
daudenak eurak ere. 2'garren: Ikasi, jakin eta jabetu gabe
itz egiten da euskeraz, ta erakutsi; baiña askotan txit gaizki
itz egiten da, ta irakasten, eta gure esukaltzale eskergarrietatiko
batek, errazoi aundiz alegia, salakuntza izugarri au egin digu:
«geuk, apaizok daukagula errua euskera alperrik galtzen baldin
ba'da».
Liburuak darabillen gaia, irakurgarria duzu. Ogeitamar itzaldi
dira, «guztiz egoki ta atsegiñak». J. M. Lojendio'k: «Ondo
asmatuak eta ondo neurtuak. Bere euskera berriz, erreza, legu-