Euskal Literatura III

katu zuela esatean, ez dugu uste geiegikeriren bat dioguník. Ba
ote da, izan ere, euskeran ark ikutu gabelzo arlo ta ertzik? Itzerro,
joskera, gramatika, egutegi, irakur-liburu, santutegi, izendegi..,
zertzaz etzan ua aritu izan? Eta beti lojika latzari lotua
ari izan ere. Aren lanetatik nabari danez, euskai gaiak barnetik
ikasi ta arakatu zituen. Arana'ren euskalari bezelako lanik ederrena
au duzu: Lecciones de Ortografía del Euskera Bizkaino.
Idazti giar zeatza. Liburu ontan jarri zituen oiñarriak gizon guztiz
eskolatu batenak ezin iñundik iñora ulcatu. Gurean ezta, ez
aurretik ez gero, euskal ortografiari buruz olako lanik burutv
duenik.
Lan ederra zalarik, naiz-ta bost bat urte lenago euskai ortO'
grafiatzaz naikoa idatzia izan, etzan iñortxo ere ausartu ari kontra
egiten. Azkue'k orraitio, bere «Proyecto de Ortografía» argitaratu
zuenean, euskd idazkerari buruz bere iritzia azaidu zigun.
Arana'k erantzun zion, lekeitiarraren ainbat aburu gezurturik.
Azkue, izan ere, euskaí gai askotan maixu izanik, idazkera,
itz-sortze, izpiera ta fonetika auzian atzeraxe zebilkigun.
Ortarako, Arana'k ziona, eize-zakur antzera berezkoa bear. Azkue'k
etzuen orrelako senik; Arana-Goiri'k, bai, lekeitiar jakin^
tsuak maiz aitortu zuenez (Lecciones.. . Apéndice 11, 225 orr.).
Arana'k bere idazkera egotzi zuen mundura, makiña berria
zirudiana. Ona ote? Or ezmezalz. Ortara orduko, inguruko izkuntzai
begira ere asko ikasi zuen gai ortan. Lenbiziko urratsa
zan eta barnean ozka zebilkion ezpai ori ez zitzaion arritzekoa.
Berak osotua zala-ta beste gaberikan, baiña, etzion gero iñori
sar-erazi nai bere idazkera. «Idazkera au —zioan-—• iñori sartu
nai diodala uste izatea tentelkeri galanta litzake, euskeraz idazten
duten guztiak eder zaien erea artzeko, azke dira-ta». Ezagutu
zutenak dioenez, apala zan Arana.
Indarrez etzuen ezer eratsi nai. Jakintza barrutian errazoia
dugu agintzaille, ez besterik, eta ortografi-auzian epai arteza damakigunik
ezta erriaren zentzuna baizik. «Euzkeldun erriari
egokien deritzan idazkera izango da beste guztien gaiñetik ja'-