Euskal Literatura III

nairik? Gure euskerak ditun izkelgi-berezitasunak, anpulu baten
eragiñez irabiatzen diran barazki antzera, nastu ta oretu zitezkeala
uste zuen nunbait, eta olako izkelgi bateratu bat osatzeko
asmoz idatzia dugu bere gramatika. Izkuntzalari batek edo
bestek, irri egin zioten; E. Dodgson'ek, esaterako, au jaurti zion:
«Ori ez da vascuence, ascuence baiño». Arrezkero, atzerritarren
linguistika liburuak, A Hovelacque'rena, adibidez, irakuri
zitun, eta txukunkeriak albora utzirik, erriarengana jo zuen euskera
jator billa. Esanak esan, alare, Azkue'ren len-gramatika
ederki biribildua da, guztiontzat bitxi jakingarriz betea. Naiz,
aiz, da, gara, zara, zarie ta dira ordez, beste aditz-forma jator
auek darabilzki: nai, ai, dai, gaiz, zaiz, zaize, daiz. Eta auetatik
datoztenetan dagi aldaketa ori, beste formetan etzuen ezer aldatu.
Azkue'k beti idazten du, bai Zzkindean bai Morfologian,
iatzu, iatzue (izu ta tsu); daust eta ez deust.
2) Método práctico para aprender el vascuence bizkaino
y guipuzkoano (Bilbao, 1896), eta urte berean, geigarri bezela,
Clave de temas.
3) Proyecto de Ortografía (Bilbao, 1896).
4) El Euskera o el Baskuenze en 120 lecciones (Bilbao,
1897). 147 orrialde zenbakiturik, eta beste 56 ainbarik. Euskeraz
ta erderaz. Ajedrez arauak dakaz atzenean.
5) Manual de Conversación (Bilbao, 1901).
6) Diccionario vasco-español-francés (Tours, 1905-1906).
Bi ale; lenengoak 561 orrialde eta 487 bigarrenak. Lan ederederra;
gaztetan egiña. Azkue'k, 39 urte zitula argitaratu zuen.
Amabost urteko lana, berberak dioskunez; berak bakarrik burutua,
eskerga ta obeto egin-eziña. Aurretik ere Larramendi'k,
Novia de Salzedo'k, Aizkiberek eta, ba-zituzten iztegiak; baiña
Azkue'k berri-berria eratu nai izan zigun, errotik kukutzeraiño
berria. Ortarako, euskera jori, jator ta aiagaia erriak bait
darabil, uraxegana jo zuen aspertu gabe; bestetik, euskal literatura
zarra irakurri zuen, ainbat bitxi eder jasoaz bertatik. Gisa