Euskal Literatura III

Geroago jakin zanez, Josetxo napartarra zan, Etxauri'ko semea;
jitano emakume batek ogetabi illabete inguru zeuzkala
ostua, «bikotxa bere arreba bategaz, da biak guztiz alkarren
antzekoak, biak euken eskumako belarpean orañen andi samar
bat» (Josetxo, 355 orr.). 'Guenean, bere egiazko ama ezagutzeko
poza izan zuen.
2) Jayoterri maitia (Burango, 1910). 255 orrialde. Pizkundeko
artzain-nobela kutsua du. Euskaldun neska-mutillak erbestera
doaz, Mexiko'ra, geroago Ardibaso zoragarríra biurtuaz.
Berton datorren lagun baten inguruan ainbat gauza gazigozo
eiotzen ditu. «Lenengo maillako notiñak, ugariago ditugu emen
—diosku E. Erkiaga'k-. Elebarri au, ostera, alaiagoa da, ariñagoa.
Bear bada, biotz-isuri aundiagokoa. Barruan, alako lillura
ugariago zirikatzen dauana, letragintzaren ikutu nabariagoa
daukana. Irri-ikutu atsegiñez txitean-pitean, olde ameskorraren
kilika bigunez».
3) Au, ri ta Bestia (Durango, 1913). Durango'ko Elosu'ren
etxean, besteak lez. Neurtitzak dira, lendik ere orduko
aldizkarietan eta aipatu nobela bi oietan sartu zitunak. 52 olerki
guztiz. E. Erkiaga'k onela : «Musika-zale zanez, neurriz.artez
egiñak dira, izkera errezean, oztopo barik irakurtekoak, itzak
moztu ta itsusitu bage, euskera osasuntsuan. Samurtasuna igari
dabil izneurtu askotan, an or emen sentimentu bikain ta gardena
erakutsiaz. Minberatsuen ondoan, ba ditu bertsu zirikatzailleak
bere, alaikorrak; eta noizean bein akulugana zorrotz
darabil. Alkarrizketa-zale itsua zan, eta neurtitzotan bere, autuka
diardue ango bizidunak, geienez giza ta emakumeak. Teatrulan
politak egin izan eukean, orretara jarri izan ba'litz» {Olerti^
1962, 115 orr.).
Ba-ditu oraindik, or-emenka argitaratuak, «Euzkadi» aldizkarian
batez ere, beste lan batzuk: «Atsua ta mutikua», «Libin»,
«Auntz-kumetxuba», «Matilde'ren naigabiak», «Deungekeria ta
damutasuna», «Mari Jesus ta iru artzañak», eta A. Trueba'gandik
egin zizkigun itzulpen batzuk, «Zorijona», adibidez.
'n