Euskal Literatura III

Montehano'n kaputxinoak zeukaten ikastetxera joan zan, an
Latin eta Filosofia ikasirik Aita Ibero'rekin batera. Laster azaldu
zituen oi ez bezelako adimena ta oroirnena.
Griña berezia zekarren izkuntza zaarretarako; eguzki aldekoak
ikastera batez ere. Naparroako jende ikasien artean laster
edatu zan Etxalar Aitaren izena. Marfillezko kutxa bat zegoen
Iruña'ko eliz nausian, gaiñean itz batzuk zeuzkana, ta ordurarte
iñork ere irakurri aal izan etzituna. Etxalar Aitak irakurri ta
azaidu zuen idazkuna^ arabe izkuntzaren bidez (Boletin de la
Comisión de Monumentos históricos y artísticos de Navarra,
1921, XII, 58 orr. eta 1935, XIX, 235 orr.).
Lekarotz'en bizi izan zan luzaro, ango gazteai erakusten
gogotsu jardunik. Laket zuen, aatik ere, euskal gauzak aizatzea:
euskerari txit lotua egon zan beti; euskeraz idatziriko paperik,
libururik, aldizkaririk ez zuen irakurri ta aztertu gabe
utzi. Ango ikasleetan ere eragiera itzala izan zuen; orduan asia
zan euskaltzaletasuna sortzenj euskal aldizkariak agertzen, eta
Etxalar Aitak auek irakurtzen zizkien ikasleai, ikas orduetan.
Ikasleen artean olan jaiki ziran Elduaien'go Toma, Errenderi'tar
Erraimunda, Donostia'r Joseba Andoni, ta besteak.
Oraindio naiko gazte zalarik, gaixotu ta irakasteari utzi bear
izan zion bein da betiko. Bere gelan sarturik, orduak eta egunak
igaro oi zituen, irakurteari ta otoitzari emana: eliz-kondaira ta
euskal Hburuak benetako atsegiña ematen zioten. Lekarotz'eko
IDAZLE.—Aita Etxalar'en jakituria izugarrizko sakon, zabal
ta argia zan, euskera ta euskal erriari buruz baitik bat. Euskeraz
etzuen esatekorik ondu; erderaz, bai, bi lan auek beintzat:
1) Disertación sobre el análisis e interpretación de los
nombres toponímicos vascos (Barzelona, 1911), Frantzisko Carreras
7 Candí kataianak zuzenduta argitaratu zan Geografía
General del País vasco-navarro dalakoan -Provincia de Navarra-
1049'tik aurrera datorrena. Lan eder, mamitsua, gizaseme
jakintsu batek osatua.
«K