Regine Normann i hundre år - Munin - Universitetet i Tromsø
Regine Normann i hundre år - Munin - Universitetet i Tromsø
Regine Normann i hundre år - Munin - Universitetet i Tromsø
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Finn Myrvang<br />
<strong>Regine</strong> <strong>Normann</strong> og folketrua<br />
Det er som folkeminnesamlar i yngre <strong>år</strong> eg ser nærmare på <strong>Regine</strong> <strong>Normann</strong>s<br />
bruk av folketru og folkeminne, og eg stør meg også til min kjennskap til<br />
stadnamn i Nordland. Eg har avgrensa meg til Krabvaag (1905) og Dengang -<br />
(1912) og skal la Eiler Hundevart (1913) ligge, og eg veit ikkje kva eg kjem til å<br />
synest om mine eigne konklusjonar ti <strong>år</strong> heretter, om eg lever så lang ein dag.<br />
Det vil knapt overraske at det er uskarpe grenser mellom samiske og norske<br />
element i folketrua, så nær dei to gruppene har levd kvarandre gjennom minst<br />
tusen <strong>år</strong>. Visse trekk kan vi primært relatere til nordisk kultur, som n<strong>år</strong> vi i<br />
Dengang - høyrer om trådkors i vogga til vern mot underjordiske: det var likevel<br />
meir vanleg å legge salmebok og/eller stål hos eit udøpt nyfødd barn. Trådkorset<br />
kan vi oppfatte som ein parallell til tjærakorset på fjøsdør eller bjelke for<br />
å verne husdyra – i endå eldre tid også kors på ljøren i taket på røykstua. Eller<br />
som det st<strong>år</strong> i visa frå Beiarn om Julgeit-sonen, som ville røve seg ei kristen<br />
brur, men vart hindra av korset: ”Eg såg vel da som på ljøro sto, eg røss i hold<br />
n<strong>år</strong> eg kjem da i hog!”<br />
Til bruk av lin og ull i jordbrukskulturen kan vi òg relatere den trua at dei<br />
usynlege ikkje tolte spinning på trettenaftan – eller på torsdag – trua var kjent<br />
blant samane og. Torsdagen var også rette dagen for samane å vaske bort av<br />
barnehauvet påtvinga norsk dåp og eit påtvinga norsk namn, men dette er vel å<br />
merke ikkje overlevert i vesterålsk tradisjon.<br />
Fleire stader hos <strong>Regine</strong> <strong>Normann</strong> finn vi omtalt skikken med å slå opp salme<br />
bak på ryggen for å ta varsel om barsel, bryllup eller gravøl, n<strong>år</strong> nysola kjem.<br />
Her er ho på trygg tradisjonsgrunn, mens vi ingenting høyrer om for eksempel<br />
baking av solstump, slik eg har vore frami på Anda, eller om det å kline litt<br />
smør på veggen som eit slags offer til nysola, noko tidlegare kringkastingssjef<br />
K<strong>år</strong>e Fostervoll fortel om frå sin barndom på Vestlandet. I samiske bygder<br />
kunne dei stryke smør på døra n<strong>år</strong> sola kom tilbake. <strong>Regine</strong> <strong>Normann</strong> nemner<br />
heller ikkje samiske skikkar som det å koke solgraut ved sankthanstid,<br />
alternativt syregrasgraut med rømme til. Restar av den siste skikken har eg<br />
likevel som eit barndomsminne om frå Anda, som tidtrøyte og moro nærmast.<br />
268
Change language