Zbornik radova Koridor 10 - Kirilo Savić

3rd International Scientific and Professional Conference
CORRIDOR 10 - a sustainable way of integrations
Slika 4. Multimodalni lanac Konstanca-BiH
Luka Konastanca je luka sa privatnim terminalskim operatorima. Glavna karakteristika luke je da je ne
samo evropski već i bliskoistočni (arapski) kapital ulagan u nju. Radi se o savremenoj luci sa velikim
kapacitetima i perspektivom. Nedavno je stavljen u funkciju i novi kontejnerski terminal u južnom dijelu
ove luke, koji je projektovan tako da može da primi Post-Panamax kontejnerske brodove, i da ima
godišnji kapacitet od 325.000 TEU u prvoj fazi, i do 1.000.000 TEU u finalnoj fazi. Luka Konstanca
povezana je sa željezničko/drumskim koridorom IV sa ostalim dijelovima Evrope.
3. KONKURENTNOST I PREDNOSTI DEFINISANIH LANACA
Definisani transportni lanci treba u budućnosti, uz podršku transportne politike EU zasnovane na
očuvanju životne sredine i održivog razvoja, da budu modeli transporta robe za/iz BiH. Realizacijom
ovih lanaca bi se, uz tokove drugih država i njihovih privreda, koncentrisali tokovi robe za BiH što u
krajnjem vodi povećanju kvaliteta i smanjenju troškova transporta. Glavni dijelovi lanaca, i nosioci
transporta, su riječni i željeznički transport odnosno infrastruktura. Koristili bi se, dakle, energetski
efikasniji a ekološki prihvatljiviji vidovi transporta za veći dio transportnog puta robe.
Ove prednosti transportnih lanaca, gdje su nosioci rijeka ili/i željeznica, mogu doći do izražaja samo
ako iste dominiraju u odnosu na mane multimodalnog transporta i lanaca kao što su povećanje
pretovarnih procesa i troškova, rizika usled toga, dužeg vremena transporta, povećanog broja
učesnika u transportnom lancu itd. Međutim, osnovna pretpostavka za uspješnost multimodalnih
lanaca je koncentracija tokova na uspostavljenoj mreži terminala, logističkih centara, centara za
konsolidaciju i drugih vrsta terminala koji mogu ponuditi usluge sakupljanja i isporuke robe u
kombinaciji sa uslugama popravke i održavanja sredstava koja učestvuju u transportu.
Rast međunarodne robne razmjene povratno ima efekat uvećanja privrednog rasta, ali i do porasta
logističkih troškova te je neophodno primjenjivati nove strategije transporta gdje ovako definisani lanci
snabdijevanja sa svim svojim alternativnim pravcima dolaze do izražaja. Koncept upravljanja lancima
snabdijevanja, modernih terminala, efikasnih transportnih sredstava, informacionih sistema za
planiranje, upravljanje prevozom i skladištenje mora da bude integrisan u zajednički cilj učesnika u
transportu: luka, riječne plovidbe, željeznice, logističkih provajdera i druma.
Danas, međutim, još uvijek ne postoje pretpostavke za efikasan multimodalni transport. Prije svega,
potrebno je lance snabdijevanja podržati odgovarajućim zakonodavstvom a zatim i deregulacijom
kojom će se ukinuti sve barijere vezane za multimodalnost i interoperabilnost.
Integracija mreže plovnih puteva moguća je ako se modernizuju nautičko-tehnički uslovi, pogotovo oni
koji se odnose na dubinu gaza i vrijeme plovnosti. Vodni transport je veliki, za sada neiskorišteni,
potencijal koji koristi prirodnu mrežu puteva. Poznato je da je Dunav kao značajna resurs Evropske
saobraćajne infrastrukture (trans-evropska transportna mreža (TEN-T)) iskorišćen sa 10%
sveukupnog svog kapaciteta.
Rijeka Sava predstavljala je veoma važan unutrašnji plovni put u regionu a plovidba je bila razvijena
do 1990. godine. Komercijalni plovni put se protezao na skoro 600 kilometara i povezivao je Beograd i
Sisak (na oko 50 km od Zagreba). Od ušća Save do Brčkog koje se nalazi na rkm 225, plovnost je po
AGN-u bila klase IV, a od Brčkog do Siska klase III. Generalno posmatrano, plovni putevi klase IV i
iznad se smatraju za puteve međunarodnog značaja. Danas je plovnost rijeke znatno smanjena i to do
mjere da praktično i ne postoji (izuzev na nekoliko lokalnih dionica). Neophodno je ponovo stvoriti
uslove povratka na staro stanje plovnosti u skladu sa standardima plovidbe i zaštite okoline.
Belgrade, 2012 94