Zbornik radova Koridor 10 - Kirilo Savić

3rd International Scientific and Professional Conference
CORRIDOR 10 - a sustainable way of integrations
Rat je nastavak politike drugim sredstvima
Karl Fon Klauzevic
Politika je nastavak rata drugim sredstvima
Branko od Bojovića
1. UVOD
Od strane organizatora pozvan sam da dam skroman doprinos ovom skupu. Poziv sam prihvatio
uprkos brojnim obavezama i ograničenjima. Kao čovek koji se već 50 godina bavi prostornim i
urbanističkim planiranjem, trudio sam se da razumem geopolitičke pojave i procese, koje su bitne za
promišljanje razvoja političkih entiteta odnosno teritorija. Ozbiljno planiranje prostora i naselja nije
moguće bez ozbiljnog razumevanja geopolitike. Pod geopolitkom u ovom slučaju podrazumevam i
klasično shvaćenu geopolitiku tj. i klasićno shvaćene geopolitičke interese država i naroda, ali i
geopolitičke odnose unutar pojedinih geopolitičkih teritorija jer je svaki oblik teritorijalnog
organizovanja istovremeno i oblik internih geopolitičkih odnosa unutar neke političke teritorije.
Mislim da je važno da kažem da sve što je izloženo u ovom tekstu predstavlja isključivo moj lični stav,
odnosno moju istinu o problemu o kome je reč.
U pripremi video-prezentacije pomogao mi je gospodin Dragoljub Štrbac, geograf, istraživač u
Geografskom institutu „Jovan Cvijić“ Srpske akademije nauke i umetnosti.
2. OPŠTE NAPOMENE
Na dodirima velikih (ali često i malih) naroda, religija, imperija i ideologija formiraju se rubna područja,
neka vrsta geopolitičkih limesa. To su područja gde se iscrpljju uticaji nosilaca geopolitičke moći, to su
političke teritorije u današnjem svetu u kojima se dodiruju, sudaraju ili sukobljavaju interesne sfere
nosilaca geopolitičke moći. Granice uticajnih sfera menjaju se ratnim, ali i tzv. mirnodopskim
sredstvima, u koja se ubrajaju ekonomski ratovi, javni i prikriveni, ratovi verski, demografski,
kulturološki, etnički, propagandni i dr. Smene ratnih i mirnodopskih dejstava izazivaju stalno talasanje
u rubnim prostorima odnosno geopolitičkim limesima, a stalne promene koje se u tim graničnim
područjima dešavaju izazivaju trajnu nestabilnost naroda i država.
Kroz istoriju čovečanstva i svetsku filozofiju već hiljadama godina se traga za suštinom čoveka. Čovek
je definisan kao homo sapiens, homo erektus, homo secsualis, homo ludens, homo oekonomikus,
homo politikus, kao biće prakse i na mnoge druge načine. Hiljadama godina zaboravlja se da je čovek
pre svega biće prostora i to, koliko je meni poznato, prvi dobro i jasno uočava Špengler u „Propasti
Zapada“. Čovek je biće prostora najmanje na tri načina.
Najpre, čovek je prirodno determinisan tako da može da živi isključivo na vasionskom modulu koji se
zove Zemlja. Istina prilagođen različitosti zemaljskih prostora. Zatim, čovek kao najpre instinktivni, a
kasnije kao svesni graditelj stalno prilagođava prirodni prostor svojim potrebama, čovek prostor gradi i
uređuje, odnosno antropogenizuje. Konačno, ljudi se kao pojedinci, porodice, plemena, narodi,
države, kao predstavnici ideologija i sl., takođe bore za prostor. Ovladavanje resursima, ali i prostorom
Belgrade, 2012 2