13.05.2013 Views

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

136<br />

6<br />

&<br />

Trompeta Jitz’itz’i<br />

Ri jitz’itz’i lik choom.<br />

La trompeta es muy bonita.<br />

Unidad Junib’al<br />

Jun = uno<br />

i = vocal epentética<br />

-b’al = instrumentalizador<br />

Ri junib’al jun ajilanik.<br />

La unidad es un número.<br />

Universidad Nimana’ooj<br />

Nim = grande<br />

a = vocal epentética<br />

Na’ooj = conocimiento<br />

Ri alii k’o pa nimana’ooj.<br />

La muchacha está en la universidad.<br />

Universo Kajuleew<br />

Kaaj = cielo<br />

Uleew = tierra<br />

Pa kajuleew k’o taq awaj, chee’ jay tikaweex.<br />

En el universo están los animales, árboles y gente.<br />

Utilidad Kajawaxik<br />

Ri pa tikoj ab’iix lik kajawaxik ri b’oye’x.<br />

En la siembra de maíz es de gran utilidad el buey.<br />

Vasija de barro Laquleew ®<br />

Laq = plato<br />

Uleew = tierra<br />

Ri laquleew kajawax pa tijob’al wa.<br />

La vasija de barro sirve en la cocina.<br />

Velocidad Jich’ich’ich’<br />

Jich’iich’ = velocidad<br />

Ch’iich’ = metal<br />

Ri achi u jich’ich’ich’ ch’eem.<br />

Actualización Lexical <strong>Achi</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!