13.05.2013 Views

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

Ub'ee Ch'ateem Maya' Achi. pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Efecto Chuq’ab’iil<br />

Chuq’aab’ = fuerza<br />

-iil = sufijo abstracto<br />

Ri kunub’al k’o u chuq’ab’iil.<br />

El remedio tiene efecto.<br />

Embarazada Raxuwi’<br />

Rax = verde<br />

u = vocal epentética<br />

Wi’ = pelo<br />

Ri alii raxuwi’.<br />

La muchacha está embarazada.<br />

Encía Ch’uqa’e’<br />

Ch’uq = cubrir<br />

a = vocal epentética<br />

E’ = diente<br />

Ri ch’uqa’e’ chirajawaxiik re taq ri e’aaj.<br />

La encía es importante para los dientes.<br />

Encubadora K’iyisab’al<br />

K’iy = crecer<br />

-isa = causativo<br />

-b’al = instrumentalizador<br />

Ri k’iyisab’al kajawax chike taq ri nee’.<br />

La incubadora sirve para los bebés.<br />

Enfermedades Yabilaab’<br />

Yab’iil = enfermedad<br />

-aab’ = pluralizador<br />

Ri k’o’maab’ kekan ruma ri yab’ilaab’.<br />

Los niños mueren por las enfermedades.<br />

Enfermera Ajto’kun<br />

Aj = oficio<br />

To’ = ayuda<br />

Kun = curar<br />

K’aak’ Ub’ee Ch’a’teem <strong>Achi</strong><br />

173<br />

8<br />

#

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!