Bernard Boller, Gottschalk d'Orbais de Fulda à Hautvillers
Bernard Boller, Gottschalk d'Orbais de Fulda à Hautvillers
Bernard Boller, Gottschalk d'Orbais de Fulda à Hautvillers
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pré<strong>de</strong>stinatienne.<br />
<strong>de</strong> la pré<strong>de</strong>stination<br />
C’est avant tout sur sa doctrine concernant la pré<strong>de</strong>stination<br />
que <strong>Gottschalk</strong> a laissé une trace dans l’histoire <strong>de</strong> la religion<br />
au IX e siècle. encore une fois, nous ne chercherons pas<br />
<strong>à</strong> arbitrer ce débat qui a trouvé ses conclusions <strong>de</strong>puis fort<br />
longtemps mais nous examinerons les arguments <strong>de</strong>s principaux<br />
protagonistes contemporains <strong>à</strong> cette controverse 183 .<br />
l’affaire commence par un courrier parvenu en 849. raban<br />
Maur avertit Hincmar <strong>de</strong> l’envoi d’un dangereux déviationniste<br />
: «en ces temps qu’il soit connu <strong>de</strong> vous qu’un<br />
“certain moine gyrovague, nommé <strong>Gottschalk</strong>, qui assure<br />
“être prêtre ordonné <strong>de</strong> votre province 184 , est venu d’Italie<br />
“vers nous, <strong>à</strong> Mayence, introduisant <strong>de</strong> nouvelles superstitions<br />
“et une doctrine pernicieuse sur la pré<strong>de</strong>stination divine…»<br />
C’est l<strong>à</strong>, nous le savons aujourd’hui <strong>de</strong>puis la découverte en<br />
1939 par dom Morin <strong>de</strong>s textes <strong>de</strong> <strong>Gottschalk</strong> <strong>à</strong> Berne, une<br />
interprétation erronée <strong>de</strong> sa pensée.<br />
le texte suivant, daté <strong>de</strong> 859, lui est prêté par Hincmar <strong>de</strong><br />
reims :<br />
«Ego Gothescalcus credo et confiteor profiteor et testificor<br />
“ex <strong>de</strong>o patre <strong>de</strong>um filium in <strong>de</strong>o spiritu sancto, et adfirmo<br />
“atque approbo coram <strong>de</strong>o et sanctis eius quod gemina est<br />
“pra<strong>de</strong>stinatio siue electorum ad requiem siue reproborum<br />
“ad mortem, quia sicut <strong>de</strong>us incommutabilis ante mundi cons<br />
“titutionem omnes electos suos incommutabiliter per gratui<br />
“tam gratiam suam prae<strong>de</strong>stinauit ad uitam aeternam, simi<br />
“liter omnino omnes reprobos qui in die iudicii damnabuntur<br />
(183) au cours <strong>de</strong>s siècles suivants, les passions<br />
se réveillèrent <strong>à</strong> la parution du livre du<br />
jésuite Cellot : «Historica Gothescalci» paru<br />
en 1655. dans cet ouvrage, il s’attaquait avec<br />
animosité et haine aux doctrines <strong>de</strong> <strong>Gottschalk</strong><br />
que défendaient les jansénistes, notamment<br />
III. l’œuvre<br />
Maugin dans sa publication : «Veterum auctorum<br />
qui in IX <strong>de</strong> prae<strong>de</strong>stinatione scripserunt<br />
opera et fragmenta».<br />
(184) en effet durant la vacance du siège <strong>de</strong><br />
reims, enée chorévèque avait ordonné<br />
<strong>Gottschalk</strong> d’orbais.<br />
<strong>Gottschalk</strong> d’Orbais<br />
<strong>de</strong> <strong>Fulda</strong> <strong>à</strong> <strong>Hautvillers</strong> :<br />
une dissi<strong>de</strong>nce<br />
81