lineament a latin itatis regni hungarle mediae et

De latinitatis regni Hungarise indole naturaque. XV
slav. Bani zolozma), Ferrlpolmm (dies solis v. dominica), quod veleres Himgari hac die incrcibus
ferreis negoliali cssenl (Hung, vasarnap).
Vocabula derivala, aul ihcinala ex classlco aul, peregrine scrmone sumpla pro radicihus habenl.ur
el suffixis usilatis rite inslruunlur. Ill si qui pro adare, donarev dical,: dationare, donalionare.
Tenebras signiiicaluri 11011 vocem elassicam (.(callgoy) eligunl, sed ex adiectivo (.«'allglnosusy>,
quod suffixo substaritivi ornant, vocem : caliginositas. Idem fit cum subslantivis in suffixum -bilitas
desinentibus, qua; substantiva a verbis ex ali(|uo themate auxilio suffixi -are formatis el suflixo -biMs
in adieetiva mutatis derivala legionem efficiunl. Qua; ratio formandi eum regula generali Scaligeriana
conferri potest, qua duce in sermone Grseco verba composita formaluri primum nomina composita
lingimus, ({u« lum in verba Iransformamus ul: r/)Ae + ftakka> Trjfaftokog, TtihsfiokeM, £(y()acjpog,
'£(
dieat, facile potest coniici, qua; sesqtiipedalia vocabula hoc modo nascanlur.
Cum adieclivum ex substantive, adverbium ex adiectivo formetur, [>ro classicis vocibus: certo,
eerie, forte, cam, consuete ba>c vocabula oriuntur: certitudo, certltudinalis, certUudinaliter,
casualiter, consueludinarie etc.
Sermo latmus el sermo Hungaricus priorum sa;culorum certabant inter se, et invicem afficiebantur.
Huiusmodi exempla prrebeni: astultusy) cui respondet «.stultitlosus» (balga, balgalagsagos)
(.(copiay) el acopiositasy) (boseg, bosegesseg).
Hanc ralionem formandi vocabula sequitur Italus, Gallofrancus el patrius seriplor lalinus. Hac
arle proferunt nostri scriplores ex anliquis Latinis aut aliis peregrinis, barbaris thematibus minislerio
veterum suffixorum nova vocabula, circa centrum thematis conglobatas novas fonnas; hac arte j>ropagantur
e veleribus significalionibus novae signiiicaliones, genera in species conslringendo el species
in genera transferendo; ila prodeunt ex slirpe vocis principalis, ex ilia velusla arbore, novi recentes.rami,
pullulanl nova? virga;; ila glomerantur circa nolionem generalein quasi circa forum noliones
singulis casibus accommodate. Hoc modo orta esl copia uberrima el varietas formarum el significalionum.
Voces circa idem cenlrum circumaggeraUe eonstiluunl familiam, categoriam. sub diversumque
oblulum cadunl. Possunt enim observari respectu alicuius suffixi ul e. g. -orius; sint exeinplo ba^c
vocabula: repositorius, possessorium, rectlficatorlus, moratorms, acquisitorius, areiidatorlus,
reambulatorius, reexecutorlus, certiflcatorius, continuatorius, cassatorius, relaxalorio-continuatorius,
interpretatorius, foeneratorius, dormitorium, purgatorium, sllvorlum, dorgatorimn,
plpatorlum.
Sed voces eliam alio respeclu in classes dislribui possunt, ut iain supra fecimus, cum enumeravimus
el inlerprelali sumus formas vocum acquirere, arenda, valldus auxilio diversorurn suffixorum
formalas. Hoc eodem modo voces respectu significalionis in calegorias referri possunl. E. g.
tributum exprimilur synonimis: berna, census, collecta, contrlbutio, consuetudo, datium, dica,
tallla; atque-hsec synonima noirnumquain idem valent, et inter se permutari possunl, iam pro genere,
iani pro specie usurpantur.
Ad exprimendam unani nolionem plerumque oceurrunt plures voces, ut: copiator, copista;
serviens, servitor; poltura, poUurarius, polturacus; molendlnarlus, molitor, molendinator,