lineament a latin itatis regni hungarle mediae et

Geog. 501. Forum Montanum in liberis montanisque
urbibus a foro urbano distinctum idque
caussis metallurgorum examinandis deflnitum
apud Praetorem montanum locum
fiabet. A quo, caussarum dubiarum provocatio,
ad Delegatum urbium montanarum iudicium
fieri solet.
Praetor pagi, iudex pagi; falusi biro.
Ger. Dorfschulze, Dorfrichter. Benk5. Im. Nat.
Sic. 59. uti sunt: Judicem sive Praetorem
Pagi (Falusi Biro) agere.
Praetor regni, V. Personalis praesentiae
Regiae in Judiciis Locumtenens.
orszdgbiro, Wallaszky 157.
Prsetoria biremis, (Du C. s. v. Prsetoriola
haac habet: Domuncula in navi. Gloss.
Isid. Papias : Prsetoriola parvse domus in navibus,
ubi secreta conduntur). Quam ob rem
prsetoriam biremem navium genus putamus,
in quibus domunculse fuere, ut milites conderentur
et similes essent navibus annonas
portandis aptis ; orsegi hajo. Isthv. XI. 173.
1. Prsetorianus, 3., prsetorius, ad custodiam
corporis pertinens; testdrsegi. Diar.
Com. II. 8. Capitaneo Turmse Praetorianae
Hungaricae.
2. Pra3torianus, i, custos corporis;
testdr. Reg. Turm. Prat. 11. Ad ... Judicium
Bellicum ordinatus Praetorianus veste
uniformi debite indutus prsscripta bora eo
compareat.
Pra3torium, curia; vdroshdz, tandcshdz.
An. Sc. I. 95. an. 1550. Kronst. I. 657.
Bel. Geogr. Comp. 444. Szaz. XI. 580.
Pra3tumidus,nimium inflatus, lumens;
nagyon felfuvalkodott. Diar. Com. 1796.
p. 2. felicitate praetumidum hostem. Cf. ap.
Ammianum, Claudium, Juvencium passim.
Prsevalentia, 33, priores partes, pra3stantia,
vis prsevalens; elony, tulsuly. It.
prevalenza. Brunner 11. Cf. Paul. Dig. 6., 1.,
23. §. 4.
Prsevalescentia, nimia potentia, dominatus
; tulkapds, fennhatalom. It. prevalenza.
Ac. Com. Sopr. p. 18.
Prseveda, se, alimentum; elelmiszer.
Ljub. Mon. Jur. P. K V. III. 219. nullus . . .
praesumat dare . . . aliquam prserogalivam ...
pastori ultra praevedam seu bladum.
Prsevenda, 33, V. Praebenda. Thok.
Diar. 485. Az en mellettem levo embereim
praevendajdrul az estve ide kiildott commissioi
melleti a fovezernek, felmenve"n a torok
tisztekhez arra rendeltetett embereim, ma
kezdettik kifogni mind a kenyeret, bust s mind
az abrakot.
Prseventio, actus prseoecupandi, pra3-
veniendi; megelozes. It. prevenzione. Kovy
El. 655. Citationis effectus sunt 1. Sapit Admonitionem
... 5. Operatur praeventionem
idest absque calumnia ad alium forum, quamvis
seque competens Incattum citare non est
integrum.
Prseventiva censura, veniam libri
per typos edendi praecedens censura ; eloleges
censura. Jokai Kosziv. II. 66.
Prseventus est propria morte,
subitanea et improvisa morte decessit, subita
morte exstinctus est. Passim occurrit; rogton,
vdratlanul meghalt. Marc. Chr. II. 41.
praeventus est propria morte.
Prseversio, actus pravertendi, praponendi,
magis diligendi vel ffistimandi; hajlam.
Vern. Psych. 129. denique prasdilectio
t*reacclpere 519
et praeversio, quam erga nonnullos homines Pratica, 33, litteraj testimoniales; bizo-
animalia et res vita carentes sentimus, quin nyitvany, engedely. Lzb. Cod. Med. T. II.
caussa eius nota sit i. e. sympathia et anli- 436 : testes literas, sic dictas Pratica.
pathia.
Praticulum, pratulum; kis ret. Knauz
Prsevie, (adv. a pravius) prius; meg- M. E. Str. I. 516., 670.
eldzoleg, elobb, eleve. Rak. On. p. 11. 1. Pratiuus, 3., pratensis; reti. Fej. V. III.
27—30. (29.): . . . eis per ducem Lotharin- 199. terras et possessiones suas cum terris
gise . . . insinuatum fuerat pacem neutiquam aratoriis, pratinis, piscinis, vinetis et virgul-
concludi posse, nisi praevie in sinceritatem tis . . . dedisse et tradidisse in concambium.
paciscendi demonstrandam incaptivarentToko- Pratosus, pratis circumdatus; retekkel
Hum . . .
korulvett. Marc. Chr. III. 13. et vidit. . .
Prsevigere, praeponderare, pravalere; fluvium bonum et pratosum.
in usu esse: tulsulyban lenni. Pest Var. Pratrya, fors. idem quod copia. Szaz.
Levt. Kass. Prax. I. pass. De ordine manipu- III. 570. Omamarath dominus Turcorum nelationis
negotiorum penes ilia Dicasteria praedum tota cum sua, sed Tartarorum, Anatulie,
vigente. Proj. Leg. Civ. 166.
Romanic Pratrya, uti veraciter rescivimus,
Prsevisio, actus animo praavidendi; pedestribus et equestribus centum stb.
eldreldtds, kildtds. Rak. On. 53., 60. prae- Pravda, se, vocabulum origine Slavicum,
visio futurorum.
quod ius, verum signir.at. Pravdam facere,
Pragmatica opera, facta; tenyek. ius administrare ; igaz, jog, igazsdgot szbl-
Cod. Dipl. Pat. T. II. p. 109 : que mente tenegdltatni. Tor. Tar. 1893. p. 3. Discutiens ad
mus, ferimus, operibus eciam pragmaticis Pravdam, per Pristaldum misit Varadinum.
imitamur.
Hajnik Perjog. 252. Diss. de Ferr. Cand. §. 58.
1. Pragmatica saiicio, privilegium ; baud secus aBvo medio quia neque turn primas,
szabadalom. Eszt. Okm. p. 28. (Deer. Ladisl. ut aiunt, instantias negligere integrum erat,
1380) : Cum Privilegia sen regales pragma- res dubise, antequam ferri candentis iudicio
lice sanciones.
examinarentur aut terminarentur, vel ad arbi-
2. Pragmatica sanctio, (Du C.) legititros vel ad loci, in quo habebantur, sive ad
mum decretum ; tenyleges, jogos rendelke- Pravdam dictum sive publicum iudicium dezes;
orszdgos szerzodmeny, orszdcldsi ferebantur, eidemque primum ventilandaB et
szerzodes. An. Sc. I. 263. an. 1274 : ut haec componendaB tradi solebant; tandem vero ad iu-
noslra pragmatica sanctio robur obtineat. dicium ferri derivabantur.
Torvt. Msz. Nagy Erno. Magyarorsz. Kozj. Pravila, a3, Nomocanon major, =
172. Pragmatica Sanctio alatt 6vszazadokon leges, canones continens, rumenice: Indre-
keresztiil oly hatarozatokat ertettek, melyek ptarea ledgij; egyhdzi torvenyeket tar-
valamely igen nagy fontossagii iigynek megtalmazo. Nill. Symb. p. 467.
valtozhatatlan vegleges szabalyoz^sat tartal- Praxatorium, pro: braxatorium.
maztak. Nevezetesb pragmatica Sanctiok IX, Tag. Erd. II. 38. an. 1747.
Lajos es VII. Karoly franczia kiralyok altal 1. Praxis, usus, industria; gyakor-
1269. illetve 1438. a gallican egyhazra vonatlat, gyakorlottsdg. Szaz. IV. 396. Kass.
kozolag kibocsattattak; lovabba VI. Karoly ne- Prax. I.
met csaszare, melylyel a Habsburghaz noagai- 2. Praxis, is, ars, machina, dolus; mesnak
orokosodeset szabalyozza Ausztriaban. terfogds, fortely. Verancs. V. 146. si hu-
Nemelykor a torvenyhozo testek megallapoiusmodi dolosis praxibus vel a Transsylvano
dasait is pragm. sanctionak nevezik. III. Karoly vel a Turcis provocabitur.
(mint nemet-romaicsaszar VI.) a Habsburghaz Praxis criminalis, usus, tractandi
fiaganak kihalasa esetere a tronokat a noagak modus in causis capitalibus ; biinteto torve-
reszere ohajtotta megtartani es ezert 1713. a nyes eljdrds. Tisztb. Ir.
kovetkezo rendelkezest tette : a flag kihalasa Praxis iudiciaria, usus, tractandi
esete"re az orokosodes illeti 1. felseges ural- modus in iudiciis; torvenykeze'si gyakorlat.
kodo Karolynak leanyait; ezek utan 2. testve>- Torvt. Msz.
batyjanak Jozsefnek leanyait, 3. az uralkodo Praxis iuridica, usus, tractandi mo-
Karoly novereit, I. Lipot leanyait 6s v6gre dus in litibus; pergyakorlat. Torvt. Msz.
4. a Habsburghaz tobbi no^gait. Torvt Msz. Praxis pharmaceutica, usus et
Pragmatice, (nQKy^anxiaq) usu tractatio Pharm ; gyogyszereszeti gyakor-
(Du C.); praktikusan, gyakorlatilag. It. lat. Bene Pol. 251.
praticamente. Ger. praktisch. Vern Psych. 407. Praxizare, efficere, exercere, peragere;
At cum passionibus dediti et affectibus agitati, gyakorolni, vegbevinni, foganatositni.H.
si etiam in rem bonam studio et impetu suo praticare. Rozsny. D. 43. melyekre az mas
ferantur, unum faciunt neglectis aliis, quas pa- reszrol a hlmas torok csaszar is tulajdon jo
riter facere oportet enthusiastaa propterea di- akaratja szerent approbalja, megtartsa espracti,
rem non modo pragmatice noxiam, sed xizdlja, melyek szerent levelet is adja.
etiam moraliter turpem faciunt.
Preabundans, valde abundans; igen
Pragmaticus nexus, nexus e pra- bovelkedd. Pel. Pom. L. X. P. III. Art. HI. :
gmatica sanctione profluens; pragmatica quia beata virgo plus omnibus laboravit in gra-
sanctiobol eredo kapocs. Diar. Com. 1796. tia preabundantissim-a . . . omnis boni
p. 27. Regnis et Provinciis nobiscumpragrma- operis merito fuit plenissima.
tico nexu iunctis.
Preacceptatio, actus valde diligendi;
Prandere, nsi, convivio excipere ali- kivdlo kegyelemben valo reszesites. Pel.
quem ; megvendegelni. Georg. Sirm. I. 57. Pom. L. IX. P. I. Art. III. c. 3.: Duodecimo
et in tribus diebus pransit eos.
charitas beate Marie virginis fuit et est pre-
Prasminus, smaragdus; smaragd. acceptationis divinalis.
Tor. Tar. 1890. p. 368. duos \apidesprasmini Preaccipere, superius proponere;
virides magnos.
eldre, elobb kituzni, felhozni. Pel. Pom,