lineament a latin itatis regni hungarle mediae et

DiasperUs Dicasterialis tabula Dies animarum 213
Diasper us, panni pretiosi species (Du C.)
It. diaspro, Jaspis; finom szovet. Szaz. XXVII.
683. Diaspora, ad evang. ecclesiam pertinentes
dissiti loci; ev. egyhdzhoz tartozd szorvdnyhelyek.
Kon. Egyh. 326.
Diatyposis, (Du C. mandatum) significatio,
ars vel ratio imaginibus exprimendi,
effingendi, oculis exponendi; szemleltetes,
jelzes kdpekben. Fabo. Monm. Ev. 92. Fuit
gener Michaelis Zvonarits, id quod patet ex
Diatyposi ipsa, ubi se Lethenyeus generum
vocat Zvonaritsii. Cf. Marc. Capell. 5. p. 172.
Diaulissus, (a diaulos) duplex collineatio;
ketWs czel. Szentiv. Cur. Misc. Dec. II. P.
1. p. 208. unde si uterque oculus tune in obiectum
minutum praesertim intenderet, vel scopus
vel diaulissus geminus apparet et sic
iaculatio sine confusione esse non potest.
Dibaptistse, Anabaptistae q. v.
Diblaterare, effutire, blaterare; kifecsegni,
kilocsogni. Verancs. VI. 52. Nam si
quid tale in mensa mea, quam multi boni frequenter
petunt, audivit, fcedissimo more suo
fecit, quod passim per compita diblaterarit.
Dica, (Du C.) conscriptio, connotatio,
instrumentum ligneum; feljegyzes, osszeirds,
rovds. (Auct. Batyano. Apud nos «dicare»
significat conscribere et ex conscriptione
eruere quantitatem solutionis praestandae;habet
itaque triplicem signiflcationem ; dica enim,
seu potius conscriptio est connotatio sub censum
venientium, alio modo dica est ille nu-
merus pecorum, mensurarum a quo aliquid exigitur,
est denique dica etiam instrumentum
ligneum, in quo annotatur numerus obvenientium
vernaculo idiomate: rovds. Sciendum hie
dicas has ita esse comparatas, ut pars una
apud ilium remaneat, qui exigit solutionem,
alia apud ilium relinquatur, qui praestat) Du C.
Dief. dica, dyaca : tabula, cautio, charta, ubi
continetur summa debiti, rechen, kerbholtz,
rechentafel, kerbe, kerp. Mon. Com. I.
567. Tor. Tar. 1893. p. 20. Batty. Leg. E. T.
I. 516. et passim.
Dicalis, ad dicam pertinens; adobeli.
Torvt. Msz. Tiszt. Iras.: Dicalis conscriptio.
Dicalis contingens, taxa, pars
rata ; kivetett jdradek. Arch. Ra"k. VIII. 117.
dicalis contingensnek nyari fizetese.
Dicalis impositio, actus imponendae
dicaB; ado kivetes. Szaz. VI. 598.
Dicanitium, clava, cambuca argentea,
quaa olim ante imperatores, nunc ante cardinales
praefertur; ezust buzogdny. Nagy Hier.
Dicare, (DuC.) censere, tributa imponere:
megadoztatni. Monm. Comit. IV. 652.
Domini Regnicolse dicunt, quod Dicator Regius
omnia perlustravit et singulos colonos
dicavit, quicunque aliquid contribuere possent
et non sunt praeter dicatos, qui possent
aliquid dare.
Dicarum capita V. Caput dicarum.
Szegedi Ruhr. Pars I. p. 89 : Capita dicarum
vulgo a Rovdsnak a nyele, fogantdja,
peracta decimatione Rusticis gratis reddi jubentur,
vel certe per literas quietari (Math, regis
decretum 1481 : pro capitibus dicarum
nihil exigatur.)
Dicasterialis, ad sedem gubernationis
pertinens; kormdnyszeki. Arch. R£k. IX. 85.
Dicasteriales Commissiones.
Dicasterialis resolutio, sententia
fori iudicialis; kormdnyszeki hatdrozat.
Fabo. Monm. Evang. II. 299. ipse gloriosissimus
imperator Leopoldus M. dicasterialem
hanc resolutionem nomine suo expeditam,
publica explanatione sustulit.
Dicasterialis tabula, forum iudiciale
; kormdnyszek. Ker. Nap. 79.
Dicasterialista, qui in sede gubernii
munere fungitur; igazgatoszeki tiszt. Torvt.
Msz. Molnar Patv. 51.
Dicasterium, (Du C. forum iudiciale)
sedes gubernii, consilia rerum publicarum administrandarum;
igazgatoszek, kormdnyszek,
fokormdnyszek. Kass. P. P. I. et. II.
pass. Kass. Jur. Civ. Lex. 17. Molnar. Patv. 64.
Dicasteriorum autem generice sumptorum
nomine veniunt tarn dicta fixae Tab jlae Judiciarise
nempe Excelsa 7-viralis, Incl. Regia et
Districtuales, Comitatuumque Tabulae, quam
vero alia politica, ut: Cancellaria, Consilium,
Camera. Torvt. Msz.
Dicasterium Financiarum et
Commercii Aulicum Referendarius,
fori aerarii etcomm. aulici relator; udvari
penz- es kereskedelmi ugyek eloadoja.
Kov. Form. St. Praef. Andreas Semsey...
ad Exc. Dicasterium Financiarum et Commercii
Aulicum Referendarius.
Dicasterium Juridicum, Dicasterium
Politicum; i.kirdlyitandcs,
2. kirdlyi curia. Molnar Patv. 64. Duplex
itaque est genus Dicasteriorum, unum Politicum
seu Politico - Oeconomicum, ut
Consilium, aliud Juridicum, ut Tabula Regia.
Dicatio, census (Du C. al. s.): adorovds,
rovds, rovdspenz, rovatal, megadoztatds.
Torvt. Msz. Schwart. Scult. 125. Subiectos
fuisse hospites istos contribution^ quam dicimus,
aerario regio inferendae at illo tempore
nondum perpetuae, ni privilegio exemti essent,
id et per se patet et vestigiis, quse hie
sequuntur, cognovi cdtem (verba sunt contractus
ad quern iam saepius provocavi), «si dicatio,
ex mandate domini regis ad territorium
pervenerit. Monm. Comit. Trans. I. 185. Modus
Dicationis Colonorum,
Dicationales tabella3, schedse censum
impositum continentes; rovdsos mutatvdnyok
\. mutatekok, adotabelldk.
Torvt. Msz.
Dicator, (Du C.) exactor dicarum. An.
Sc. II. 142 an. 1522: dicti sunt Dicatores
Germanis: Kerber, Hungaris : Rollo, rovdsszedd.
Szek. Okl. IV. 171. Kuk. Jur. I. 177.
Numi Hung. 159.
Dicatoratus, officium dicatoris, exactoris;
adoszeddi hivatal. Magy. Tor. Ta>. VIII.
39. offlcio Perceptoratus et Dicatoratus fungentes.
Dicatus, 3., cui tributum impositum est.
V. Dicare.
Dicere, intelligere; bene dicere, probe,
recte intelligere; erteni. Prot. inq. 192: Jam
bene dico, quod vos habetis magnum dolorem
in spatula vestra.
Dicere in animas, bona mente, bono
animo dicere; lelkere mondani (lelkemre
mondom). End. p. 439. (Andreae II. Juramentum
a 1232) 11. alie . . . ecclesie . . . recipient
ad usum suum (sales), secundum quod
prelati eorum in animas suas dixerint.
Dicere inter se, cogitare, in animo
volvere ; magdban gondolkodni. Prot. inq.
182—3.
Dicharistse, Manichaei socii, qui se bis
meliores aliis censebant; ketszerjobbosdiak.
Nagy Hier.
Dicibulum, (Du C.) nugae, fabula puerilis;
mendemonda. Nagy Hier. Cf. Marc.
Capell. 8. p. 273. Tert. adv. Valent. 20.
Dicrotus, 3., Slxgorot; (DuC. dicrotum);
ketszer vero, ket oldalrol vert.Eene.
Med. I. 35. pulsus dicrotus.
Dicta, ae, fors. idem quod pannus bilix;
ketnyiistos kelme. Arch. Rak. VIII. 312. Culcitra
pilis equinis repleta cum operculo ex
dicta, (Dikta) Pulvinar aliud ex Dicta.
Dictamen, (Du C. (povfj) 1. mandatum,
sententia, praeceptum, 2. dictum, vox; i. rendeles,parancsolat,
2. szo,mondat. Georch.
H. T. IV. 271. dictamine Articuli etc. Cod.
de Delict. 313. suscepta eorum protectio
etiam praeexislentium Legum dictamine
pcenalis foret. Pel. Serm. Aest. 59. Z. Et respondens
inter alia dictamina ponit hanc
causam.
Dictamium, secus: dictamnum, dictamnus,
dictamum, dictamus, diptamus; ezerjo.
Ger. Diptam, Pfefferkraut. Arch. Ver. Sieb.
XXVI. 116.
Dictare, (Du C.) praescribere, iubere;
rendelni, diktdlni, szabni. It. dettare. Gall,
dieter. Kass. P. P. I. 292. fieri debet id, quod
iuris et iustitiae dictaverit ordo. Cf. Quint.
Inst. 11., 3., 131.
Dictare iura, legem ferre; torvenyt
hozni. Torvt. Msz.
Dictare sententiam, sententiam
ferre; iteletet mondani. Torvt. Msz.
Dictarrius, pro: dietarius, mercenarius;
napszdmos. Kronst. III. 480: dictarriis,
hominibus metentibus feneta.
Dictatio, actus dictandi: irds aid bocsdtds,
toll aid mondds. Torvt. Msz.
Dictator, dictans, qui dictat alicui aliquid,
vel scriptor (DuC.); diktdlo, tollba
mondo, iro. Fej. 1. 405. Ego Anastasius,
huius Chyrographi dictator, Crivatensis Episcopus.
Dictatura, ae, fors. idem ac registratura,
officium ab actis, a commentariis ; irattdrnoki
hivatal. Opin. P. II. de ordine Jud.
Sec. III. §. 2 : Prases Dictaturae et C. XXII.
Dictatus, mandatum severum (DuC. al.
s.); szigoru parancs. Par. Pap.
Dicteria, orum, rumores; mewdemonda.
Torvt. Msz.
Dictionariolum, dem. ad dictionarium;
szotdracska. Rev. PI. 87.
Dictiuncula, dem. ad dictio; kis beszed.
Irodt. Kozl. VI. IV. 464. carmine aut
dictiuncula.
Didactron, idem ac Minervale; SiSax-
TQOV; tandij. Brezny. 344. A nobis illud
ipsum salarium et didactron, quod antecessor
tuus habuit, una cum singulorum benevolentia
erga te et tuos habiturus es liberalissime.
Didactrum, merces praeceptoris, institutionis;
tandij. Ker. Nap. 186. Walaszky
280. et passim.
Didasculus, i, praeceptor, doctor; tanito,
oktato. Cod. Dip. Arp. Cont. VI. 546.
in didasculum prefecimus.
Dierista, ae, mercenarius in diem conductus;
napszdmos. Fjp. Szam. p. 386 an.
1438 : dieristis in prato.
Dies animarum, (Du. C.) dies commemorationis
omnium fidelium defunctorum ;
halottak napja. Baity. Leg. III. 304 an. 1397.