7b4iaLoJ3

____________________Milli Kitabxana_____________________
ta namazına hazırlaşırdılar. Məscidin kənarı ayaqqabı və başmaqlarla dolu idi.
Həyətdəki çinarların kölgəsində dəvələr uzanmışdı. Dəmiryol vağzalına gedən
yolun ətrafındakı kiçik dükanlar qaynaşırdı. Papaqçılar öz papağını, pinəçilər öz
ayaqqabılarını, dərzilər öz paltarlarını küçəyə sərib müştəri gözləyirdilər.
Özlərinə bir papaq, ya çuxa almaq istəyən kəndlilər isə dükanların qabağından
dönə-dönə ötür, almaq istədikləri paltar-palazı dönə-dönə yoxlayırdılar. Başı
boxçalı arvadlar isə çarşab içində günbəzli hamama doğru addımlayırdılar. Avara
bağının sol tərəfindəki arxdan isə su aramsız şırıldayıb axırdı. Bu suyun şırıltısı
Gəncənin küçələrinin hər iki tərəfi boyunca axan arx sularının səsini batırırdı.
Ağacların kölgəsində poqquldayan iri samovarların ətrafi adamla dolu idi.
Sərin havada oturub çay içən, hətta özü ilə pendir-çörək gətirib naharlananlar da
var idi. Arabir çiyinlərində səhəng su satan uşaqların ciyiltili səsi eşidilirdi: "Ay
ürəyi yanan, yaxın gəlin, sərin su var, buzlu su var". Bu səslərə meydanın başqa
tərəfindən eşidilən səslər də qarışırdı: "Buzlu su, sərin su, isgəncəvi".
Küçələrdə, meydançada əsgərlər, atlı zabitlər də dolaşırdı. Onlar dərhal
atlandılar və süvari zabitlərin müşayiətilə səngərləri, döyüş vəziyyətini
yoxlamağa getdilər. Cavad bəyin dəstəsi Şəmkir yoluna tərəf, Cahangir bəy isə
körpünü keçərək erməni hissəsinə doğru yollandı.
Zahirən şəhər sakit görünsə də, bir daxili narahatlıq da sezilirdi. Bakıda aprel
ayının 28-də Demokratik Azərbaycan Respublikası devrilmişdi. Bolşeviklər XI
Qızıl Ordunun köməyi ilə hakimiyyəti ələ almışdılar. Parlamentin yığıncağında
Həmid Sultanov və Çingiz İldırım hökumətə ultimatum vermişdilər. Sonra bu
ordu Gəncəyə gəlmiş, şəhəri zəbt edərək əsasən Gəncə çayının sağ sahilində,
şəhərin 2-ci hissəsində yerləşmişdi. Əsgərlər yarımçılpaq və ac idilər. Onlar
qapılara düşüb dilənir, yeri gələndə oğurluq da edirdilər. Hər addımbaşı təhqir və
cəza gözlənilirdi. Ona görə də, şəhər əhli uzun müddətdən bəri vərdiş etdikləri
adəti saxlasalar da, narahat idilər. Günorta namazının vaxtı yaxınlaşırdı. Müəzzin
asta-asta minarəyə qalxdı. Ötkəm və qumral səslə əzan oxudu və dindar
müsəlmanları ibadətə çağırdı. Məscidlərdə ibadətlərin qurtarmasına qədər
gözlədi və axırda onun zil səsi yenidən eşidildi:
- Ey müsəlmanlar, ey camaat, ey əhlidinlər, bilin və agah olun: şəhərimiz
üsyan etmişdir. 2 mindən çox gavur əsgəri tutulub qalaya sa-
324