Euskal Artearen Historia – I –

JUAN PLAZAOLA33. I. GARCIA CAMINO eta beste, O.c., 26. or.34. I. BARANDIARAN, “Excavaciones en la Iglesia de San Andrés de Astigarribia (Motriku, Gipuzkoan)”.Noticiario Arqueológico Hispano. 15, 1971. Ikus baita ere, “Novedades sobre la Alta Edad Media enGuipuzcoa. Datos arqueológicos”. Estudios de la Edad Media de la Corona de Aragón-en. (Zaragoza1987), 549-580. or.35. S. SILVA Y BERASTEGI, Iconografía del siglo X en el Reino de Pamplona-Najera. (Iruñea 1984) 59-90. or.36. S.SILVA Y BERASTEGI, La miniatura medieval navarra. (Iruñea 1988).37. J. GOÑI. GAZTANBIDE, Historia de los Obispos de Pamplona. (Iruñea 1979) I, 244. or.38. S. SILVA Y VERASTEGUI, Iconografía..., 405. or.; J. PEREZ DE URBEL, “La conquista de la Rioja”. Estudiosdedicados a Menéndez Pidal-en. (Madril 1950) I, 513. or.; J. GOMEZ GAZTANBIDE, O.c. I, 135. or.39. “Errioxan, X.mendean gutxienez hamaika monastegi loratu ziren: Logroñotik gertu dagoen AbeldakoSan Martin, Donemiliaga Kukula, Valvanerako Santa Maria, Laturtzeko San Prudencio, Viguerako SanKosme eta San Damián, Zirueñako San Andres, Naiaratik gertuko Santa Koloma, Naiarako Santa Aguedaeta Nunilo eta Alodia Santak Naiarako ingurunetan”. (J.GAZTANBIDE, O.c., I, 125. or.; ikus baita ere,A.LINAJE, Los orígenes del monasterio benedictino en la Península Ibérica. (Leon 1973), II. libk.40. Albeldako monastegia Santxo Garzes I eta bere emazte Todak sortua izan zen 924. urtean; handikgutxira bazituen bertan 200 monje. (J. GOÑI GAZTANBIDE, O.c., I, 131. or.41. S. SILVA Y VERASTEGUI, Iconografía..., 486. or.42. J. DOMINGUEZ BORDONA, “Miniaturas...” A.H. XVIII an, (Madril 1962) 31. or.; J. CAMON AZNAR, “El artede la miniatura española en el siglo XII”. Goya 8-an, 1964, 286. or; J. GUILMAIN, “Interlace decoration andthe influence of the Noeth on Mozarabic Illumination”. Art Bulletin 42-en, 1960, 215. or.43. Arrauzkara profil hori “ marra zuzen batez egina dago, eta kokotza osatzeko okertu egiten da masailhezurraren parean, bestaldeko belarriraino luzatuz, zeina beste masail hezur bat den, trazu zuzenbatez bukatzen delarik. Begiak, betazalak, sudurra eta ahoak ere, trazu berdinak errepikatzen dituzte,etab.” (S. SILVA VERASTEGUI, Iconografía..., 48 .or.)44. J. AINAUD DE LASARTE, “Giza irudia Beatoetako ikonografiaren adierazpidean”. Actas del Simposiopara el estudio de los códices del “Comentario al Apocalipsis” de Beato de Liébana. (Madril 1978) 19-23. or.45. Galderetako asko oraindik ere argitu gabe daude edo, zenbait ikertzaileen aldetik onarpen orokorbat lortu gabe gutxienik: Bere lanaren bertsio bat bakarra egin al zuen beatoak ala, 776. urteanlehenengoa egin ondoren, hainbat alditan birmoldatu al zuen 784. eta 786.ean? Lehenengo argitalpenaedo lehenengoetakoak, irudiztatuak al ziren jada? Lehen jatorrizko hura gaur jasotako zeinek adieraztendu hobekien?, eta abar.46. Anscari M. MUNDO, “Beatoaren kodizeei buruz”. Actas del Simposio... n,114. or.: “Berauei erantsi beharkolitzaieke, gaztelar-errioxar garairik hobereneko idazketa batena den Montserraten zatia”.47. S. SILVA VERASTEGUI, Iconografía..., 115. or.48. Ibid., 489. or.49. L´Art religieux en france au XIIème. siècle. Paris 1920.50. Kritika guzti horien azalpen luze bat ikus daiteke X. BARRAL I ALTER-en, “Repercusión de la ilustración delos “Beatos” en la iconografía del arte monumental románico”. Actas del simposio para el estudio...,n”(Madril 1980) 33-54. or.51. Beatoen zuhaitz genealogiko marraztu zuen Neussek, hiru adar edo familia oinarritzat hartuta: HenrySanders-ek onartu zituen hiru familia hauek, baina hurrenez-hurreneko bertsioa bezala; Peter Klein-ekbirzuzendu egin zituen hiru familia hauek, ondorengo bertsioetan ilustrazioen zenbatekoa gehituz joangozirenaren ideiatik abiatuz.52. Pirinioko bi isurialdeetan agintzen zuten familia handien artean oso aspaldiko garaietatik izanakzituzten harremanak, nahiz eta beti ezin dugun nahi adinako zehaztasunez azaldu agirietan. BaskoniakoDukerrian orain agintzen zuen Gartzea Santxez haren ondorengoa zen, zeinaren alaba, Azibella, IX.mende azkenaldean Aragoiko Galindo Aznar II.arekin ezkondu zen... Gaskuñako Dukerria GartzeaSantxezen eskutik bere seme Santxo Gartzesenera eta honengandik bere seme Guillermo Santxezengana,Urrakarekin ezkondua zen, Iruñeako Santxo Garzes I erregearen alaba bera eta Fernan GonzalezGaztelako kondearen alarguna (J. M. LACARRA, Historia Política del reino de Navarra..., I, 199. or.).53. V. V., Saint-Sever. Millenaire de l´Abbaye. Colloque Intern., 25-27. or., 1985.go maiatza. CAHAG Argt.1986, 37. or eta hur. eta 51. or. Ikus baita ere P. du BUISSON, Historia monasterii S. Severi libri X.54. Ibid, 200. or. Hain zuzen ere Iruñeako Erregea Saint Jean-d´Angély-ra iritsia zen, 1010. urtean San JoanBatzaiatzailearen burua azaldu zela eta egin ziren ospatukizunetara.55. G. MENENDEZ PIDAL, “Mozarabes y asturianos en la cultura de la Edad Media”. Boletín de la R. Acad.De la Historia-n. Madril 1954.go ekaina, 134. znb., 1377-221. or.; E. EFELS, “Saint Sever-sur Adour”. Saint-Sever sur L´Adour. Congres Archéologique Bordeaux-Bayone. 1939, 346. or.56. J. WILLIAMS, “Le beatus de Saint Sever. Etat des questions”. Saint-Sever. Millennaire...n. Meyer Shafirokaho betez ukatzen du eskuidatzia hispaniar jatorrikoa denik, zeharo gaskoitzat dauka berak, eta ezgainera mozarabeena erromanikoa baizik. Estudios sobre el Románico. Alianza Argit. (Madril 1984), 363.or.57. Zera suertatzen da, Saint-Severreko eskuidatziaren azkenean, San Ildefonsoren De Virginitate-renaraudiaren kopia datorrela, Albelda monastegiko Gomesano eskuidatzian bezala. (J. DOMINGUEZBORDONA, “Ex libris mozárabes”. A.E.A.A. maiatza-abuztua, 1935)128 — EUSKAL ARTEAREN HISTORIA I