Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

104 Zelfredzaamheid bij brand
hun zelfredzaamheid door externe factoren. Bijvoorbeeld door afgesloten
ruimten (gevangenissen, treinen), complexe gebouwen (stations met meervoudig
ruimtegebruik) en grote groepen mensen (evenementen zoals Sail
en de vrijmarkt op Koninginnedag).
Behalve mensen met beperkingen in mobiliteit, worden ook mensen met
beperkingen in het waarnemings- en beoordelingsvermogen als verminderd
tot niet-zelfredzaam aangemerkt. Er is een verschil tussen mensen met permanente
beperkingen en mensen met tijdelijke beperkingen. Denk bij mensen
met permanente beperkingen onder andere aan rolstoelgebruikers, blinden,
doven en psychiatrische patiënten. Mensen met tijdelijke beperkingen
zijn bijvoorbeeld ziekenhuispatiënten en zwangere vrouwen. Volgens Proulx
(2002) gedragen mensen met permanente beperkingen zich bij een ontvluchting
– onder normale omstandigheden – niet minder zelfredzaam dan mensen
zonder beperkingen [Proulx, 2002]. Dit betekent dat mensen met een handicap
niet per definitie verminderd zelfredzaam zijn. Zo kan een persoon die blind
is zich bijvoorbeeld bij verslechterd zicht als gevolg van lichtuitval doorgaans
beter oriënteren dan personen zonder zichthandicap [Passini & Proulx, 1988,
in: Sime, 1991].
Behalve dat een onderscheid gemaakt kan worden tussen mensen met tijdelijke
en permanente beperkingen, kan de typering van de beperkingen ook
gerelateerd worden aan de driedeling van het vluchtproces. 61 Bij het eerste
proces van het bewust worden van gevaar kunnen problemen optreden die
worden veroorzaakt door beperkingen in het waarnemingsvermogen. Zo ontwaakt
iemand die slechthorend is minder snel bij het afgaan van een rookmelder
dan iemand die goed kan horen. Bij het tweede proces van de validatie van
en de reactie op gevaarssignalen speelt de besluitvorming een belangrijke rol.
Hier kunnen problemen ontstaan die gerelateerd zijn aan beperkingen in het
beoordelingsvermogen. Zo reageert iemand die onder invloed is van alcohol
of medicijnen doorgaans minder weloverwogen dan iemand die nuchter is.
Verder hebben kinderen en mensen met een verstandelijke handicap de neiging
om zich in geval van brand te verstoppen, bijvoorbeeld in een kast of
onder een bed, in plaats van naar buiten te gaan. Bij het derde proces van de
verplaatsing naar een veilige omgeving kunnen problemen optreden die te
maken hebben met beperkingen in de mobiliteit. Zo heeft iemand met een
knieblessure meer moeite met het afdalen van trappen dan iemand die fysiek
gezond is. Bijlage 3 gaat nader in op de kenmerken van de categorie verminderd
zelfredzame personen.
61. Zie hoofdstuk 6.2.3.