Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

Samenvatting 57
Het proces van de verplaatsing naar een veilige omgeving is volgens Gwynne
e.a. (1999) en O’Connor (2005) afhankelijk van de interactie tussen:
– het gebouwontwerp, dat invloed heeft op routekeuze en doorstroomsnelheden,
en dergelijke;
– de omgevingscondities als gevolg van een incident, zoals rook in de vluchtroute;
– procedurele aspecten, zoals gericht op bedrijfshulpverlening, ontruimingsoefeningen,
bekendheid met looproutes;
– het menselijk gedrag bij incidenten en de ontvluchting.
De gedragsaspecten met betrekking tot de ontvluchting zijn afhankelijk van
persoonlijke omstandigheden (jong/fit/alert of bedlegerig/verward) en het
gebouwontwerp (eenvoudig of complex). Bij het stellen van criteria voor aanvullende
maatregelen is niet alleen de complexiteit van de infrastructuur (bijvoorbeeld
een gebouw) van belang, maar ook het aantal aanwezigen in de
infrastructuur. Om de risico’s van ontvluchting te kunnen bepalen, zijn twee
aandachtspunten van belang:
– mobiliteit;
– aantal aanwezigen.
Menskenmerken
Vooral de persoonskenmerken stressniveau, mobiliteit, conditie en het waarnemingsvermogen
zijn van invloed op het gedrag bij brand, en in het bijzonder
op de vluchttijd. Uit incidentevaluaties is gebleken dat meerdere mensen,
gewoonlijk aangemerkt als ‘gemiddeld mobiel’, problemen hebben met het
afdalen van trappen. Ook blijkt uit fatale incidenten dat vluchtdeuren niet
altijd te gebruiken zijn, bijvoorbeeld omdat de gang vol rook staat of omdat de
deur op slot zit, waardoor mensen ingesloten en daardoor immobiel raken.
Andere persoonskenmerken, waarvan de invloed niet geheel duidelijk is, zijn
geslacht, leeftijd, volger/leiderschap, kennis en ervaring, geloof in eigen kunnen
en beroep. Het geloof in eigen kunnen beïnvloedt de keuzes die mensen
maken, de moeite die ergens voor wordt gedaan, hoe lang in de actie wordt
volhard als mensen obstakels tegenkomen (en er wordt gefaald) en hoe mensen
zich voelen. Hoewel de theorie niet is getest op noodsituaties, is het geloof
in eigen kunnen mogelijk ook van invloed op de beslissingen die mensen
nemen in noodsituaties. De parallel met ontvluchting uit een noodsituatie is
evident.
Persoonsgebonden situatiekenmerken die van invloed zijn op de zelfredzaamheid
betreffen vooral de opmerkzaamheid, de gevaarsperceptie, de
fysieke positie en de bekendheid met het gebouw. De belangrijkste indicator
voor opmerkzaamheid is het feit of mensen slapen of wakker zijn. Slapende