Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

136 Zelfredzaamheid bij brand
rookontwikkeling door veel mensen onderschat. Ook het verstikkende gevaar
van rook wordt veelal niet onderkend [Proulx, 1997]. Dit wordt het friendly
fire syndrome genoemd [Purser en Bensilum, 2001]. In het volgende tekstkader
staan voorbeelden van het friendly fire syndrome en de rolverwachtingen.
Bij een brand in het warenhuis Woolworth (Manchester, 1979) zijn negen van de tien
dodelijke slachtoffers in de kantine aangetroffen [Johnson, 2005]. Ooggetuigen vertelden
dat vele aanwezigen weigerden de kantine te verlaten voordat zij de maaltijd
hadden genuttigd of hadden afgerekend.
Een ander typerend voorbeeld is de live videoregistratie van de rampzalige voetbalwedstrijd
in het voetbalstadion in Bradford (1985). In de videoregistratie is te zien
dat op de overkapte tribune brand uitbreekt. De toeschouwers realiseren zich niet
dat de rook en hitte zich onder de overkapping ophopen, waardoor de rook geleidelijk
de lege ruimte onder de kap vult en de overkapping door de hitte in brand raakt.
In plaats van te blussen of te vluchten, reageren de aanwezigen in eerste instantie
met enthousiast gejuich op de brand. Pas wanneer de brand zich heeft ontwikkeld
tot een zeer kritieke situatie proberen de aanwezigen richting het voetbalveld te
vluchten [Donald & Canter, 1990; Yorkshire Television, 1985].
In een video van een bewakingscamera in een winkel is te zien hoe een brand ontstaat
in een etalage [RTL, 1997]. In de winkel staan meerdere mensen in een rij voor
de kassa te wachten. Op de video is duidelijk te zien dat de brand door verschillende
klanten is opgemerkt. In eerste instantie wordt de brand genegeerd en op een
bepaald moment komt een moeder met twee kinderen de winkel binnen om vol
enthousiasme de brand van dichtbij te bewonderen. Pas wanneer de brand zich na
enkele minuten heeft uitgebreid tot een zeer gevaarlijke situatie, lopen de klanten de
winkel uit en onderneemt de winkelbediende een bluspoging.
Een overlevende van de brand in het ondergrondse metrostation King’s Cross
(Londen, 1987) vertelt tijdens een interview dat zij in eerste instantie de zichtbare
vlammen interpreteerde als een zeer ernstige dreiging [Donald & Canter, 1990]. Zij
schreeuwde daarom naar een persoon die bij haar in de buurt op de roltrap van
de Piccadilly Line stond dat ze moesten vluchten. De geïnterviewde rende richting
metrostation St. Pancras. Toen ze daar aankwam, stopte ze met rennen en liep ze
verder het metrostation in. Daar ging ze naar de supermarkt om inkopen te doen. Bij
deze brand moest metropersoneel bovendien voorkomen dat mensen de zichtbaar
brandende roltrap gebruikten. Hierbij werd het metropersoneel meerdere keren
omvergeduwd. Ook toen de roltrap met tape was afgezet, verwijderden reizigers de
tape om toch de roltrap te kunnen gebruiken.
Mensen reageren verschillend op levensbedreigende situaties. Zo is niet alleen
de bewustwording van het gevaar van belang, maar ook de inschatting van