Zelfredzaamheid bij brand.pdf - VU-DARE Home - Vrije Universiteit ...

De omgevingsfactor: het gebouw 187
Bij ondergrondse branden ontstaat doorgaans zware rookontwikkeling en is
vaak sprake van extreme hitte. De ontruiming uit het vaak doolhofachtige, complexe,
door rook verduisterde ondergrondse gedeelte is een hachelijke zaak. De
ondergrondse brandbestrijding wordt bemoeilijkt door technische communicatieproblemen
naarmate men dieper onder de grond komt. De schade wordt in de
meeste gevallen niet gespecificeerd, maar moet vaak aanzienlijk geweest zijn [BZK,
1995a].
De brand in het metrostation King’s Cross (Londen, 1987) is wellicht een van
de bekendste branden in een ondergrondse ruimte. Bij deze brand vielen 31
doden en waren er meer dan 60 gewonden, die veelal brandwonden hadden of
rook hadden ingeademd. De psychologen Donald en Canter [Donald & Canter,
1990] hebben onderzoek gedaan naar het menselijk gedrag bij deze brand. Wat
vooral uit dit onderzoek naar voren is gekomen, zijn de vastgeroeste rolpatronen
van de mensen. 90 Het vasthouden aan het rolpatroon werd geconstateerd
bij zowel het metropersoneel als de reizigers. Verder bleek de autoriteit van
het metropersoneel met betrekking tot de ontvluchting voor de reizigers niet
overtuigend te zijn. De autoriteit van het politiepersoneel werd wel serieus
genomen.
Metropersoneel moest voorkomen dat mensen de zichtbaar brandende roltrap
gebruikten. Hierbij werd het metropersoneel meerdere keren omvergeduwd. Ook
toen de roltrap met tape was afgezet, verwijderden de reizigers de tape om toch de
roltrap te kunnen gebruiken. Toen de politie de regie overnam, werden de aanwijzigen
wél opgevolgd [Donald & Canter, 1990].
Fennell (1988) heeft forensisch onderzoek gedaan naar de grote brand in het
metrostation King’s Cross.
De brand ontstond bij de houten roltrappen diep onder de grond, maar het station
brandde tot op straatniveau uit. Zeer waarschijnlijk is de brand ontstaan doordat
een lucifer in de ruimte onder de roltrap was gevallen. De lucifer ontstak het vuil
dat zich in de loop der jaren onder de roltrappen had opgehoopt. Veel reizigers
dachten dat de brand ongevaarlijk was, omdat de rook die van de brand afkwam
er in eerste instantie niet erg gevaarlijk uitzag. De roltrap was echter gebouwd in
een hoek van 30 graden. En juist vanwege deze hoek heeft de brand zich zeer snel
kunnen uitbreiden. Uit reconstructies is namelijk gebleken dat, tot zeven minuten
nadat het vuil vlam had gevat, er sprake was van een brand met vlammen die recht
omhoog wezen. Maar na zeven en een halve minuut veranderde de richting van de
vlammen van recht omhoog naar schuin naar boven. De rest van de roltrap vatte
nu ook vlam, waardoor er een inferno ontstond [Fennell, 1988].
90. Zie hoofdstuk 6.1.